Investitsiyalar iqtisodiyotni taraqqiyot tomon harakatini ta'minlovchi kuch ekanligi, har qanday

Kapital — fermer xo‘jaligi moliyaviy natijalarining bir qismi bo‘lib, aylanma fondlarga qo‘yilib, daromad keltiradi.
Investitsiya kiritishda fermer xo‘jaligining o‘z mablag‘- laridan foydalanishi ikkita ustunlikka ega: birinchidan, fermer xo‘jaligining tashqi to‘lovlari mavjud bo‘lmaydi (olingan kreditlar bo‘yicha foiz, aksiyalar bo‘yicha divi- dendlar, ijara haqi va hokazo), shuningdek, fermer xo‘ja- ligini boshqarishda mustahkam boshqaruvni shakllantiradi.
Chetdan jalb etilayotgan investitsiyalar - chet davlatlar- ning, yuridik hamda jismoniy shaxslarning investitsiyala- ridan tashkil topadi.
Chet el investitsiyalaridan olingan har qanday daromad respublika hududida chet el investitsiyalari hisoblanadi. Ular O‘zbekiston Respublikasi hududida quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiriladi.
Fermer xo‘jaligini boshqarishni takomillashtirishga va ishlab chiqarishni rivojlantirishga Jahon banki, yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo taraqqiyot banklari- ning respublikadagi bo‘limlari hamda AQSh, Germaniya, Is- roil, Gollandiya, Fransiya va boshqa davlatlarning vako- latxonalari investitsiyalarni joylashtirish, sarflash bi- lan shug‘ullanmoqsa.
Ivestitsiyalar iqgisodiy va boshqa faoliyat ob'ektlari- ga kiritiladigan modsiy va nomodsiy ne'matlarsir. Qishloq xo‘jaligitsa investitsiyalar quyitsash faoliyatsa bo‘latsi.
Investitsiya faoliyati sub'ektlarning investitsiyalari- ni amalga oshirish bilan bog‘liq harakatlardir.
Investor — o‘z mablag‘larining, qarzga olingan va jalb etilgan mablag‘larining, mulkiy boyliklarning va ularga doir huquqlarning, shuningdek, intellektual mulkka doir huquqlarning investitsiya faoliyati sub'ekti hisoblanatsi.
Investitsiya faoliyati ishtirokchisi investorning buyurt- malarini bajaruvchi sifatitsa investitsiya faoliyatini ta'- minlovchi investitsiya faoliyati sub'ektitsir.
Reinvestitsiyalar investor tomonitsan kiritilgan inves- titsiyalarni boshqa savlatga yoki hutsutsga berib yuborishsir.
Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi va uni fermer xo‘jaliklariga jalb etish yo‘llari O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1998 yil 24 sekabrsa qabul qilingan.
Xalqaro moliya korporatsiyasi, yevropa tiklanish va ta- raqqiyot banklari, Osiyo «Krossroud» kredit kompaniyasi, O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat Mil- liy banki, O‘zbekiston xususiylashtirish va investitsiya- lar bo‘yicha xalqaro «O‘zprivatbanki» ABN AMRO bank, «Asa- ka» banki, Aksiyadorlik-tijorat «Paxtabank», Aksiyador- lik-tijorat «O‘ztadbirkorbank» kabi qator moliya insti- tutlari fermer xo‘jaliklari loyihalarini moliyalash uchun qat'iy valyutada kreditlar berishatsi.
Xalqaro moliya korporatsiyasi kreditlarni faqat mil- liy kompaniyalarga beradi va hozirgi paytda qo‘shma kor- xonalarni tashkil etishga ko‘proq e'tibor qaratadi.
Shuningdek, xalqaro moliya korporatsiyasi maslahat be- rishda va boshqa moliyalash manbalarini jalb etishda ish- tirok etadi. Uning O‘zbekistondagi strategiyasining muhim qismi xususiy sektor, tarkibiy yangilanishlar va xusu- siylashtirish yo‘nalishidagi aniq loyihalarni moliyalash- tirishdan iborat.
yevropa tiklanish va taraqqiyot banki hamda Osiyo taraq- qiyot banki tomonidan ochilgan kredit yo‘nalishlari, asosan, Milliy bank va «Asaka» banki orqali amalga oshiriladi. Yaqin kunlarda ishlab chiqarishda yevropa tiklanish va ta- raqqiyot bankining kredit yo‘nalishlari aksiyadorlik ti- jorat
«Paxta-bank» orqali ochilishi kutilmoqda.
Kichik va o‘rta biznes mezonlariga muvofiq keladigan xususiy , kichik, qo‘shma, dehqon fermer xo‘jaliklari va aksiyadorlik jamiyatlari yevropa tiklanish va taraqqiyot banki hamda Osiyo taraqqiyot banki kreditlarining oluv- chilariga aylandilar.
Kredit yo‘nalishlarining resurslaridan xorijiy usku- nalar va texnologiyalarini xarid qilishni moliyalashtirish, qishloq xo‘jalik mahsulotlari va mahalliy xomashyo resursla- rini qayta ishlash, ishlab chiqilgan namunaviy yoki alohida loyihalar asosida eksportga yo‘naltirilgan mahsulotlar va xalq iste'moli molllari ishlab chiqarishni ko‘zda tutadigan investitsiya loyihalarini ta'minlash bilan bog‘liq dastlab- ki ishchi kapitalini shakllantirish uchun foydalaniladi.
Zamonaviy investitsiya siyosatining muhim tamoyillari har turli kapitalni bir martalik imtiyozlar bilan jalb etishdan emas, barqaror va o‘zaro manfaatli investitsiya tar- tibi hamda real kafolatlar berishdan iborat.
Hozirgi bosqichda xalqaro xorijiy kapital harakatining shakllari turlicha bo‘lib, bevosita xorijiy investitsiyalar us- tuvor rol o‘ynaydi. Ular amalga oshiriladigan mexanizm va ka- nallar doimiy takomillashib, rivojlanib zamonaviylashmoqsa.
Zamonaviy jahon xo‘jaligi mintaqaviy va xalqaro mi- qiyosda milliy iqgisodiyotga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va faoliyat ko‘rsatishning yetarli darajada aniq qoidalariga ega. Tajriba shuni ko‘rsatadiki, ularga oqilo- na rioya etilishi xorijiy investitsiyalardan samarali foy- dalanishni ta'minlaydi.

7.3. Fermer xo‘jaliklarida iivestitsiyadai foydalanishning samaradorlik ko‘rsatkichlari

Fermer xo‘jaliklari mahsulot yetishtirish va xizmat ko‘rsatishni tashkil qilish uchun sarmoya sarf etadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida esa, har bir investor sarmoyasini sarflashdan oldin sarmoya sarflanadigan tadbir qanday natija berishini, uning iqtisodiy samarasi qanday bo‘li- shini bilishni talab etadi. Fermer xo‘jaligi ham sarf- lanadigan yoki yo‘naltiradigan kapital sarflarni, uzoq muddatga foydalaniladigan vositalarni tashkil etishga qaratilgan mablag‘lar samarasini loyihalashtirish jara- yonini ko‘zda tutadi.
Fermer xo‘jaligi biron tadbirni amalga oshirish uchun tashqaridan mablag‘ jalb qiladigan bo‘lsa, tadbirni ifoda etuvchi loyihada ko‘zda tutilgan sarf-xarajatlari, iqtiso- diy samaradorligi aniq hisoblangan bo‘lishi kerak. Bu loyi- haning texnik-iqgisodiy jihatdan asoslanganligini (TeO) ifodalovchi hujjatda aks ettiriladi. Bu masalani hal qilishda kapital sarflar va investitsiyaning iqgisodiy sa- maradorligini aniqlash usulidan foydalaniladi.
Uzoq muddatga kiritiladigan investitsiyaning absolyut yoki mutlaq samaradorligi qiyosiy yoki nisbiy aniqlanadi.