Ion polimerlanish aktiv markaz hosil qilish Kationli

IONLI VA KATALITIK
POLIMERLANISH
USULLARI

ION POLIMERLANISH

• Aktiv markaz hosil qilish

Kationli

Anionli

• Zanjirni o'sishi
• Zanjirni to'xtashi
• Emultsiyada, massada, eritmada, gaz fazada, suspenziyada olinadi.

KATION POLIMERLANISH. Monomerlari:

Izobutilen
Stirol
Vinilalkil efir
Izopren
Formaldegid
Oksietilen

Kation polimerlanish mexanizmi bo’yicha quyidagilar polimerlanadi:

• Elektrodonor o'rnini bosuvchi vinil monomerlar

( izobutilen , stirol, vinil alkil efir);

• Dien monomerlari (butadien, izopren);
• Qutblangan qo’sh bog’li birikmalar -С=O, -C=N, -S=O va boshqalar. (formaldegid).
• Geterobog’li kuchlangan siklik birikmalar (oksietilen)

POLIMERLANISH TURLARI

• Polimerizatsiya reaktsiyasi sodir bo'ladigan muhitning fazaviy holatiga qarab, jarayonning bir necha turlari ajratiladi:
• suyuq faza
• gaz fazasi
• emulsiya
• eritma polimerizatsiyasi

Gaz fazali polimerlanish

• Gaz fazali polimerizatsiya 30-yillarda ishlatilgan, ammo emulsiya polimerizatsiyasi joriy etilgandan so'ng uning mashhurligi keskin pasaygan. Bugungi kunda gaz fazali polimerizatsiya bitta zavodlarda saqlanib qolgan, ammo ushbu texnologiyadan foydalangan holda kauchuk ishlab chiqarish hajmi juda oz.
• Suyuq fazali va gaz fazali polimerizatsiya usulining umumiy kamchiliklari bir qator texnik ko'rsatkichlar bo'yicha kauchukning chastotasi va past sifati hisoblanadi.

Suyuq fazali polimerlanish

• Monomerning suyuq muhitida metall natriy ta'sirida butadienning polimerizatsiyasi kauchuk sintezining birinchi sanoat usuli edi. Biroz vaqt o'tgach, butadienni polimerizatsiya qilishning gaz fazali usuli ishlab chiqildi va sanoatga kiritildi. Gaz fazali polimerizatsiya suyuq monomer (suyuq fazali polimerizatsiya) muhitidagi polimerizatsiyaga nisbatan bir qator afzalliklarga ega edi: gidroksidi metall katalizator pastasi sifatida ishlatilgan, bu uning yuzasini kattalashtirgan. Olingan polimer sifat jihatidan bir hil bo'lib chiqdi, kauchuk ishlab chiqarish soddalashtirildi va xavfsizroq bo'ldi, qisman mexanizatsiyalash imkoniyati ham paydo bo'ldi.
• Ishqoriy metallar katalizator pastasining asosiy komponenti sifatida ishlatilgan: natriy, kaliy va litiy. Natriy katalizatori eng keng tarqalgan, ammo natijada olingan kauchuk sovuqqa chidamliligi va egiluvchanligi bilan ajralib turardi. Litiy mavjud bo'lganda, kauchuk polibutadien tarkibidagi 1,2-bog'lanishning past miqdori bilan olingan, kauchuk sovuqqa chidamliligi va elastikligi yaxshiroq bo'lgan.

EMULSIYADA POLIMERLANISH

• Emulsiya polimerlanishning asosiy afzalliklari monomer massasidagi polimerlanish (suyuq fazali polimerlanish) shundan iboratki, jarayon yuqori tezlikda davom etadi va uni doimiy sxema bo'yicha tashkil etish mumkin. Bundan tashqari, jarayon yaxshi tartibga solinadi, chunki reaktsiya issiqligi teng ravishda chiqariladi va hosil bo'lgan polimer yuqori molekulyar og'irlikka ega, tuzilishi va sifati jihatidan bir hil. Emulsiyada polimerlanish reaktsiyasi sodir bo'ladigan haroratga qarab, yuqori haroratli va past haroratli emulsiya polimerlanish ajralib turadi.Past haroratli elastomerlar yuqori haroratga nisbatan yuqori fizik-mexanik ko'rsatkichlarga ega.

Eritma polimerlanish

• Eritmadagi polimerlanish reaktsiya sodir bo'lgan eritma massasida samarali issiqlik almashinuvini ta'minlaydi. Shu munosabat bilan hosil bo'lgan polimer bir hil bo'lib, yanada yaxshi xususiyatlarga ega. Organik eritmalardan foydalanish polimerlanish jarayonida turli xil samarali katalitik tizimlardan foydalanishga imkon beradi qaysi yo'nalishda amalga oshirilishi mumkin elastomerlarning sintezi, berilgan tuzilish va xususiyatlarga ega yuqori molekulyar birikmalarni yaratish. Bunday jarayonlarni amalga oshirishda texnologik qiyinchilik katalizatorlar bilan ishlash zarurati bo'lib, ularning aksariyati saqlash paytida xususiyatlarini o'zgartiradigan yuqori reaktsion birikmalardir. Bunday katalitik tizimlardan foydalanish sintezda ishlatiladigan monomerlar va erituvchilarni puxta tayyorlash va tozalashni talab qiladi.

ANION POLIMERLANISH. Monomerlari:

Anion polimerlanish mexanizmi bo’yicha quyidagilar polimerlanadi:

• Vinil monomerlar bilan elektroakseptonlar o'rinbosarlar (akrilamid, stirol, alkilakrilatlar, 4-vinilpiridin);

( izobutilen , stirol, vinil alkil efir);

2. Dien monomerlari (butadien, izopren);

3. Qutblangan qo’sh bog’li birikmalar -С=O, -C=N, -S=O va boshqalar. (formaldegid).

4. Geterobog’li kuchlangan siklik birikmalar (oksietilen)

ION-KOORDINATSION POLIMERLANISH.

• Karl Sigler Djulio Natta
• 1963 yil Nobel mukofoti sovrindorlari

Sigler-Natta katalizatori:

I – III gurux metallarining metallorganik birikmalari ((C2H5)3Al, (C2H5)2AlCl, C6H5MgBr, C4H9Li и др.)

IV – VIII gurux qo’shimcha metallari galogenidlari (TiCl4, TiCl3, VCl4, MoCl4, Ti(OC4H9)4) va b.

Chiziqli polietilen olish mumkin, vinilli polimerlarning izo- va sindio- polimerlarini, shuningdek diyenlarning sis- va trans- izomerlari. Masalan: TiCl3 + Al(C2H5)3 – izotaktik polipropilen