I(q-q). indd

Bo’lekshe 
 Belgisi 
  Zaryadi’ 
                   Massasi’
Elektron 
     
 
e         q
e
 
= –1,6·10
-19
 C    m
e
 
= 9,1·10
-31
 kg
Proton 
     
 
p       
   
q
p
 
= +1,6·10
-19
 C    m
p
 = 1836,3m
e
 = 1,671·10
-27
 kg
Neytron 
     n         q
n
 = 0 
             m
n
 = 1838,6m
e
 = 1,673·10
-27
 kg
Atom fi zikasi’ tiykarlari’

---

117
Kestede ko’rip turg’ani’mi’zday protonni’n’ massasi’ ha’m neytronni’n’ 
massasi’  bir-birine jaqi’n boli’p, sha’ma menen 1 m.a.b. ne ten’ dep ali’w 
mu’mkin (1 m.a.b. = 1,6605·10
-27
 kg). Atomdag’i’ elektronlar massasi’ yadro 
massasi’nan ju’da’ kishi. Soni’n’ ushi’n yadroni’n’ massa sani’ elementtin’ 
pu’tin sang’a shekem pu’tinlengen sali’sti’rmali’ atom massasi’na ten’ dep 
ali’w mu’mkin.
Vodorod yadrosi tek bir protonnan ibarat (Z = 1), wonda neytron 
joq (N = 0), massa sani’ A = 1. Geliy yadrosi’ 2 proton (Z = 2) ha’m 2 
neytronnan (N = 2) nan ibarat bolg’ani’ ushi’n massa sani’ A = 4. Basqa 
ximiyali’q elementlerdin yadrolari’n da sonday analiz yetip shi’g’i’w 
mu’mkin (15-keste). 
15-keste