Iqtisod-moliya

guruhdagi talabalar soni
ham katta rol o‘ynaydi. 
Kichik guruhlarda muvaffaqiyat bilan qo‘llanilgan metodlar katta
guruhlarda kutilgan natijani bermasligi mumkin, yoki umuman qo‘llash 
qiyin bo‘ladi.
O‘qituvchi, dars beruvchi sifatida har safar qanday qilib, qaysi usul 
bilan dars o‘tsam qo‘yilgan maqsadga erishaman deb o‘z oldiga savol
qo‘yib, o‘ylab ko‘rsa, dars o‘tishning aynan mavzuga mos keladigan 
uslubini topishi mumkin.
Darsni qanday o‘tish borasida aniq bir qarorga kelishda, asosiy 
mo‘ljal olishda darsni nimaga qaratilganligi muhim ahamiyatga ega.
Agar:

•
maqsadga erishish mo‘ljalga olinadigan bo‘lsa, dars jarayonida 

qanday maqsadlarga erishish kerakligini aniq belgilab olinishi lozim;

---

---

96
•
darsda qatnashadiganlar mo‘ljalga olinsa, talabalar (o‘quvchilar) 

guruhi kimlardan iboratliligiga e’tibor qaratiladi;

•
o‘tiladigan mavzu, unga ajratilgan vaqt mo‘ljalga olinsa, qanday 

o‘quv materialini talabalar ongiga yetkazish zarur va unga qancha vaqt

ajratilganiga diqqat qaratiladi; 
•
o‘quv vositalari mo‘ljalga olinsa, qo‘limizda qanday o‘quv 

vositalari bor va ulardan qay darajada foydalanishimiz mumkinligini

hisobga olamiz; 
•
talabalar (o‘quvchilar)ning darsga faol yoki passiv qatnashuvi 

mo‘ljalga olinsa, qanday dars o‘tish uslublarini qo‘llash kerakligini

tanlaymiz;
•
darsni tashkil etish mo‘ljalga olinsa, qanday tashkiliy shart-

sharoitlar mavjudligini hisobga olamiz;

•
o‘zlashtirishni nazorat qilish mo‘ljalga olinsa, qanday tartibda 

talabalar bilimi nazorat qilinadi va baholanadi, diqqat ana shunga

qaratiladi. 
Dars jarayonida qo‘llaniladigan metodni tanlashda o‘qituvchi bilan
talabalar o‘rtasida o‘quv jarayonida shakllanadigan munosabatlarda 
o‘zaro hamkorlikka diqqat qaratilsa, boshqalarida avtoritarlik ustun.
Dars o‘tish metodini tanlashda eng muhim omil bu o‘qituvchining 
darsga tayyorgarligi darajasidir. Chunki qaysi metodni qo‘llash, qanday
qilib dars o‘tish, darsning mazmuni talabalar ongiga yetkazish 
o‘qituvchiga, uning bilimi, salohiyati, kasbiy ko‘nikmasi, mahoratiga
bog‘liq. 
Ko‘rinib turibdiki, metodlar tanlab dars jarayonini tashkil etishga
ko‘plab omillar ta’sir qiladi. 
Bundan tashqari real jarayonga kutilmagan holatlar, sabablar ta’sir
qilishi mumkinki, uni avvaldan ko‘rib, hisobga olib bo‘lmaydi.