Iqtisod-moliya

Kognitiv 

taraqqiyot 

nazariyasi
o‘zaro 

bog‘lanish,

ta’sir

ko‘rsatishni bilishning rivojlanishi, sifatini oshirishning zarur elementi

sifatida ko‘radi. Bizni o‘rab olgan dunyoni his qilish, uni o‘rganish 
uchun o‘z-o‘ziga savol berish, uning javobini topishga, sabablarini
o‘rganishga intilishga olib keladi, deyishadi, shu nazariya vakillari. 
Shveytsariyalik psixolog, faylasuf Jan Piaje o‘zaro hamkorlikda foydali
tortishuvlar yuz beradi va fikr yuritishni faollashtiradi, istiqbolda 
kognitiv taraqqiyotni rag‘batlantirishini ko‘rsatadi.
Bixevoristik nazariya
o‘qitishni insonning sa’y-harakati, tanlovini 
uning tashqi ta’sirga nisbatan jismoniy harakat qilish, verbal va
57

MEC-109 Research Methodsin Economics Indira Gandhi National Open University, 2015 ISBN-978-81-266;

Methods for teaching: promoting student learning in K–12 classrooms/David A.Jacobsen, Paul Eggen and Don 
Kauchak.––8th ed, 2009. р. 3.

---

---

105
emotsional reaksiyasini bir butun holatini ko‘satadi. Bu borada hozirgi 
paytda qator konsepsiyalar mavjud bo‘lib, ularning orasida insonda
iqtisodiy fikrlash, tafakkurni shakllantirish masalalariga alohida diqqat 
qaratgan yo‘nalish bixeviorizm hisoblanadi. Bixeviorizm
58
- psixologik-

pedagogik konsepsiya bo‘lib, insonga texnokratik tarbiya berish,

ratsional tanlashga o‘rgatish nuqtai nazaridan yondashadi. U inson 
haqidagi fanda erishilgan yutuqlarga asoslanib, uning manfaatlari,
ehtiyojlari, qobiliyati, sa’y-harakati va tanloviga ta’sir etuvchi omillarni 
tadqiq etadi va bunda zamonaviy metodlargan foydalanadi.
An’anaviy bixeviorizmga taniqli amerikalik faylasuf va psixolog J. 
Uotson asos solgan. U insonning sa’y-harakati, tanlovi, reaksiyasi
stimulga, uning ruhiyati psixologiyasiga ta’sir qilishiga, unda qandaydir 
his-tuyg‘ular uyg‘onishiga, qo‘zg‘atilishiga bog‘liqligi haqidagi qoidalar
bilan fanni boyitadi. 
U aloqa, bog‘lanishlarni umumlashgan holda “