Iqtisodchilar uchun matematika

 

 

---

 

 Oddiy foiz masalalarini yechish 

    Turli  foiz  masalalari  kundalik  turmushinizda,  xususan  qishloq  xo‟jalik 

masalalarini yechishda juda ko‟p uchraydi. Shu sababli moliyaviy matematikaning 

boshlang‟ich  bir  qismi  bo‟lgan,  turli  foiz  masalalariga  qisqacha  to‟xtalib 

o‟tamiz[

  ]. 

    A haqiqiy sonning yuzdan bir ulushi (bo„lagi) bir foiz deyiladi.  

Masalan, A soninig 8%   0,08 ∙A ga, 45% esa 0,45∙ A ga teng bo„ladi. Boshqacha 

aytganda,  o‟nli  kasr  bilan  foiz  orasida  quyidagicha  bog‟lanish  mavjud:      1%  = 

0,01;  15% = 0,15;  120%= 1,2.  

Umumiy holda oddiy foiz masalalari quyidagicha  yechiladi: 

A  -  100% 

B  -  C % 

A, B, haqiqiy sonlar noldan farqli bo„lganda, nisbatlari proporsional bo„ladi, ya‟ni 

A sonning B ulushiga nisbati, ularning mos foizlari nisbatiga teng bo„ladi: 

 

 

   

   

 

 ,                                                        (1.1) 

Oxirgi  tenglikdan  ixtiyoriy  ikkitasi  ma‟lum  bo„lsa,  uchinchi  miqdorni  topish 

mumkin. 

 Misol-1. Agar paxtadan 34%  tola chiqsa, 1200 t paxtadan qancha  tonna  tola 

chiqadi? 

Yechish:      A



1200  t.    100  %  ni,    C  =34%  ni  toppish  uchun  quyidagi 

proporsiyani tuzamiz  

1200  - 100% 

   B   -  34%            

   

       

   

         

Misol-2.  Fermer  xo„jaligining  5%  ni  tashkil  qiluvchi  8  ga  yerga  sholi  ekildi. 

Fermer xo„jaligining qancha yeri bor? 

Yechish:            8 ga  -     5% 

         A       - 100%