Iqtisodiy axborot komplekslari va texnologiyalari fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

MBBT komponentlari
MBBT dasturiy ta'minot komponentlaridan (modullardan) iborat bo'lib, har bir modul bitta aniq operatsiyani bajaradi (ba'zi operatsiyalar operatsion tizim tomonidan qo'llab-quvvatlanishi mumkin, ammo faqat asosiy va boshqariladigan MBBT (Operatsion tizim orqali qo'shimcha sifatida)).
Oddiy ma'lumotlar bazasining komponentlari:

• 
  so'rov protsessor - MBBTning asosiy tarkibiy qismi - so'rovlarni ma'lumotlar bazasi boshqaruvchisi uchun past darajadagi ko'rsatmalar ketma-ketligiga o'zgartiradi;
  
• 
  ma'lumotlar bazasi nazoratchisi - so'rovni bajarish uchun zarur bo'lgan kontsepual yozuvlarni aniqlash uchun so'rovlarni qabul qiladi, tashqi va kontseptual sxemalarni tekshiradi, odatda quyidagi asosiy tarkibiy qismlarni o'z ichiga oladi: kirishni boshqarish, buyruq protsessorlari, yaxlitlikni boshqarish vositalari, so'rovlar optimallashtiruvchisi, tranzaksiyalar nazorati, rejalashtiruvchi, tiklashni boshqarish, buferni boshqarish (xotira-disk);
  
• 
  fayl nazoratchisi - ma'lumotlar bazasi fayllarini boshqaradi (ichki sxemada aniqlangan tuzilmalar va indekslar ro'yxatini tuzadi va yuritadi, lekin ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri nazorat qilmaydi, faqat tizim buferlari va disk o'rtasida ma'lumot almashadigan tegishli kirish usullariga so'rovlarni yuboradi);
  
• 
  DML tilidagi preprosessor - amaliy dasturlarga kiritilgan DML bayonlarini asosiy tilning standart funktsiyalariga (so'rov protsessorlari bilan o'zaro aloqada) chaqiradi; DML (Data Manipulation Language) - ma'lumotlar bazasida mavjud bo'lgan asosiy manipulyatsiya operatsiyalarini qo'llab-quvvatlaydigan operatorlar to'plamini o'z ichiga olgan til (ma'lumotlarni kiritish, o'zgartirish, olish va yo'q qilish); DML ikki xil bo'lishi mumkin: protsessual - DML bayonotining natijasini qanday olish mumkinligini ko'rsatadi (odatda bitta yozuvdagi ma'lumotlar bilan ishlaydi), protsessual bo'lmagan - qanday natija olinishini tasvirlaydi (odatda yozuvlar to'plamlari bilan ishlaydi - SQL);
  
•