Iqtisodiy ta'limotlar

15.1. Alfred Marshallning iqtisodiy ta'limoti 
 
(1842-1924) iqtisodiyotda neoklassik (yangi klassik) 
yo`nalishning yetakchi vakili, marjinalizmning "kembrij 
maktabi"lideri 
hisoblanadi. 
Kembrij 
universitetida 
o`qidi, uni tugadi va shu yerda butun hayoti davomida 
o`qituvchilik qildi. U siyosiy iqtisod fanidan (1863 yil-
dan to 1908 yilgacha) dars berdi. 1902 yildan boshlab 
yangi "Ekonomiks" fanini kiritdi va siyosiy iqtisod fani 
asta-sekin siqib chiqarildi. Marshall marjinalizm 
g`oyasini musbat ravishda (Jevonani bilmagan holda) 
aniqladi. 
"Ekonomiks prinsiplari" (1890) A.Marshallning bosh asari bo`lib, 
olti jilddan iborat. Bu kitob doim to`ldirib borildi va olim hayoti davomida 
8 marta qayta nashr etilgan (ruschaga - "Принципы экономики" tarjima 
qilingan). Kitob boshidayoq fanning predmeti to`g`risida fikr yuritiladi. Bu 
fan inson jamiyatining normal hayot faoliyatini tadqiq qilish bilan 
shug`ullanadi. Individual va ijtimoiy jarayonlarning farovonlikning 
moddiy asoslarini yaratish bilan chambarchas bog`liq bo`lgan sohani 
o`rganadi. Mashhur "Ekonomiks" kitobining muallifi P.Samuelson bu fan 
predmeti nomi "iqtisodiyot" bo`lib, iqtisod yoki maksimizatsiyani bildiradi. 
Unda ishlab chiqarish Hajmlari optimal bo`lganda, sof foyda maksumumga 
erishuviga katta e'tibor qaratilgan. 
Tadqiqot metodida klassik maktab g`oyalariga vorislik mavjud 
bo`lib, ular yanada rivojlantiriladi. A.Marshall insonlarning iqtisodiy faoli-
yatini "sof" iqtisodiy nazariya pozitsiyasida turib, xo’jalikning ideal 
(benazir) modelini, "mukammal raqobat" tufayli bo`lishi mumkin bo`lgan 
tadqiq etdi. Ammo, birqancha iqtisodiyotning mo`tadilligi (muvozanati) 
bilan bog`liq marjinal g`oyalar orqali u bu fanni "xususiy" hol, ya'ni firma, 
soha (mikro-ekonomika) darajasida qaraydi. Bunday yondoshuv olim 
yaratgan "Kembrij maktabi" va X1X asr oxiri - XX asr boshidagi 
ko`pchilik neoklassiklar uchun xosdir. Ammo shuni alohida ta'kidlash