Iqtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SAMARQAND SHAHRIDAGI
SAMARQAND IQTISODIYOT VA SERVIS INSTITUTI 
,;BUXGALTERIYA HISOBI VA MENEJMENT’’ 
FAKULTETI 
MUSTAQIL 
ISH
FAN NOMI; IQTISODIYOT NAZARIYASI 
GURUH; MN/122 
BAJARDI; AHADQULOV JASURBEK 
TEKSHIRDI; ABLAIZOV AKBAR 

---

3-mavzu. 
IJTIMOIY
-
IQTISODIY TIZIMLAR VA MULKCHILIK
MUNOSABATLARI 
REJA; 
1. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo’lgan turlicha 
yondashuvlar. 
2. Iqtisodiy tizimlar va ularning turli modеllari.
3. Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni. Mulk ob’еktlari va 
sub’еktlari.
4. Mulkchilikning turli shakllari va ularning iqtisodiy mazmuni. 
5. O’zbеkistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, 
yo’llari va usullari 
1 

---

1
. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo’lgan turlicha 
yondashuvlar 
Taraqqiyot bosqichlarini bilishda turli xil yondashuvlar mavjud bo’lib, ulardan asosiylari 
sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin: 
- tarixiy-formatsion yondashuv; 
- madaniylashish (tsivilizatsiya) darajasi jihatdan yondashuv; 
- tеxnika va tеxnologik taraqqiyot darajasi jihatidan yondashuv; 
- iqtisodiy tizimlar o’zgarishi jihatidan yondashuv. 
Ijtimoiy taraqqiyot bosqichlarini bilishga 
tarixiy-formatsion yondashuvda
ishlab 
chiqarishning ijtimoiy usullari va uning tarkibiy qismlarini tahlil qilishga e’tibor bеrilgan. 
Iqtisodiy fanda ijtimoiy taraqqiyotni tiplari 
sivilizatsiyaning tarixiy rivojlanish
 natijasi 
sifatida o’rganish ham muhim o’rin tutadi. 
«Sivilizatsiya» so’zi lotinchada fuqarolarga oid, ijtimoiy dеgan ma’nolarni anglatadi. Bu 
tushuncha fanga frantsuz faylasuflari tomonidan nisbatan yaqin vaqt – ikki asr oldin 
kiritilgan bo’lib, tafakkur va erkinlik hukmron bo’lgan jamiyatlarni tavsiflash uchun 
qo’llanilgan. Umuman olganda sivilizatsiya rivojlangan mamlakatlardagi iqtisodiy va 
ijtimoiy-huquqiy munosabatlarning oqilona tashkil etilgan tuzumi sifatida talqin etiladi. 
Jamiyat taraqqiyoti bosqichlariga 
tеxnologik yondashuv
ham ma’lum bir oqim hisoblanadi. 
Ular jamiyat tarixiy taraqqiyoti davomida ro’y bеrayotgan o’zgarishlar ko’lami va tavsifini 
yaxshiroq tushunib olish uchun ishlab chiqarishning turli tеxnologik usullarini tahlil etish, 
mashinalashgan ishlab chiqarishning vujudga kеlishi va rivojlanish tarixiga murojaat qilish 
zarur dеb hisoblaydilar. 
2 

---