Iqtisodiyot asoslari pdf

ayriboshlash munosabatlari; 

•  mehnat birjalari orqali ishchi kuchini yollash va undan foydalanish; 

•  kredit munosabatlari; 

•  bozor infratuzilmasining amalda bo’lish jarayoni va shu kabilar. 

Bozorning  mohiyati  uning    funksional  vazifalarida  yaqqolroq  namoyon  bo’ladi. 

Bozorning muhim funksiyalari sifatida quyidagilarni keltirib o’tish mumkin: 

▪    tovar  ishlab  chiqarishni  tartibga  solish  funksiyasi.

  U  tovarga  talabning 

o’sishida  ishlab  chiqaruvchilarning  mahsulot  ishlab  chiqarish  o’lchamlarini 

oshirishlarida  va  narxni  ko’tarishlarida,  natijada  esa  ishlab  chiqarish  hajmining 

qisqarishida ifodalanadi; 

▪      rag’batlantirish  funksiyasi.

  Narxlarning  pasayishi  sharoitida    ishlab 

chiqaruvchilar  ishlab  chiqarishni  qisqartira  boshladilar  va  bir  paytning  o’zida 

mehnatni  tashkil  etishni  takomillashtirish,  yangi  texnika  va  texnologiyani  joriy 

etish  orqali,  ishlab  chiqarish  xarajatlarini  qisqartirish  imkoniyatlarini  izlay 

boshlaydilar; 

 ▪  ishlab chiqarilgan mahsulotning ijtimoiy ahamiyatini  belgilash funksiyasi.

 

Ushbu funksiya ishglab chiqarish tanqisligi kuzatilmagan hollarda amalda bo’ladi 

(iste’molchida tanlash imkoni mavjud bo’lsa, bozorda bir necha ishlab chiqaruvchi 

faoliyat ko’rsatsa va ular o’rtasida musobaqa mavjud bo’lsa); 

▪  muvofiqlashtirish  yoki  tartibga  solish  funksiyasi.

  Bozor  yordamida 

iqtisodiyotdagi asosiy mikro va makroiqtisodiy nisbatlar o’rnatiladi; 

---

 

15 

▪ xo’jalik faoliyatini demokratlashtirish funksiyasi.

 Bozor mexanizmi vositasida  

ijtiomiy  ishlab  chiqarish  yashovchan  bo’lmagan  iqtisodiyot  elementlaridan  xalos 

etiladi va shu asosda tovar ishlab chiqaruvchi-larning tabaqalanishi amalga oshadi. 

 

Bozor  iqtisodiyotining  amalda  bo’lishi  umumiylikda  bozor  tizmini  tashkil 

etuvchi  uning  ma’lum  elementlarining  mavjud  bo’lishini  taqozo  etadi.  bozor 

iqtisodiyotining muhim tashkil etuvchilari bo’lib quyi-dagilar hisoblanadi: 

•  ishlab chiqaruvchi va iste’molchilarning mavjudligi; 

•  iqtisodiy  alohidalashuv  yoki  xilma  xil  mulk  shakllari,  xususan  xususiy