Iqtisodiyot bilan tanishuv

Mavzu : : Soliq va unug turlar..

Ta’limiy maqsadi: O’quvchilarni Soliq va unug turlar haqidagi malaka va ko’nikmalarini hosil qilish.

Tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarni kasbga bo’lgan malaka va ko’nikmalarini shkillantirish.

Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikirlash qobilyarlarini oshirish.

DTS talablari asosida ta’lim va tarbiya berish

Darsning uslibi: Tushuntirish, savol –javob, mustaqil ishlash.

Darsning jixozi: Darslik, doska, ko’rgazmali va tarqatma materilallar.

Darsning borishi: yangi mavzuni bayoni

- jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig'i mohiyatini tushunish;

- jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig'i stavkalarini bilish;

- jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig'ini hisoblay olish;

- yuridik shaxslardan olinadigan daromad (foyda) solig'i haqida ma'lumotga ega bo'lish;

- jismoniy va yuridik shaxslardan undiriladigan mol-mulk solig'i haqida tasavvurga ega bo'lish va uning stavkalarini bilish;

- jismoniy va yuridik shaxslardan olinadigan yer solig'ining mohiyatiga tu­shunish;

- qo'shilgan qiymat solig'ini bilish;

- aksiz solig'i mohiyatini tushunish;

- ijtimoiy jamg'armalarga majburiy to'lovlar mohiyatini tushunish.

Jismoniy shaxslardan undiriladigan daromad solig’I : Har bir fuqaro o‘z daromadlaridan soliq to‘lashi shart. Soliq toiovlari davlat budjetiga kolib tushadi va soliq to‘lovchilarga ta’lim, tibbiy xizmat, mudofaa, jamoat tartibini lash, nafaqa, pensiya, stipendiya va boshqa davlat korxonalari tomonidan ko'rsatiladigan imtlar va yordam pullari ko‘rinishida qaytib keladi. Shu bois, soliqlarni o‘z vaqtida ash liar bir fuqaro uchun ham qarz, ham farz.Daromad solig'i davlat solig'i bo‘lib, to‘g‘ri soliqlar sirasiga kiradi. Daromad solig'i jismoniy shaxslarning jami yillik daromadidan olinadi. Demak, jismoniy shaxslaming jami yilliк daromadi soliq solish obyekti hisoblanadi. Ma’lumki, har bir kishining yillik daromadi: haqi, mukofotlar, mulk ijarasidan olingan daromad, bankka qo'yilgan omonatdan kelgan foizlar, aksiyadan olingan dividendlar va tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlardantashkil topishi mumkin. Jismoniy shaxslar aksiya va boshqa qimmatli qog'ozlardan oladigan dividendlaridan, mat foizlaridan 10 foizli stavkada soliq undiriladi. Mahalliy hokimiyat tomonidan berilgan maxsus ruxsatnoma - patent asosida yakka tartibda tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi jismoniy shaxslar tadbirkorlikdan olgan daromadlaridan qat’iy belgilangan soliq to'laydilar. Ya’ni bu fuqarolar tadbirkorlik faoliyatidan qancha daromad olishlaridan qat’iy nazar, ulardan belgilangan miqdorda daromad solig'i undiriladi.

Daromad solig‘i to‘lovchilari, daromad solig‘i stavkalari va uni hisoblash bilan bog‘liq tartib va qoidalar Soliq kodeksida o‘z aksini topgan. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i 0‘zbeltiston Respublikasi Prezidenti Farmoniga ko‘ra, belgilanadigan eng каш ish haqi miqdoriga bog'liq holda hisoblanadi. Respublikamiz fuqarolari 2010-yil yanvar oyidan boshlab quyidagi tartibda daromad solig‘ini to‘lay boshladilar Bu yerda, eng kam oylik ish haqi hukumat tomonidan belgilanadigan miqdor bo‘lib, masalan u 2010- yil boshida 37680 so‘mni tashkil qilgan.

Ko‘rib turganingizdek, daromad oshib borgan sari soliq stavkasi ham oshib boryapti. Bu adolatli mezon bo‘lib, unga ko'ra kam daromadli fuqarolar nisbatan kamroq, katta daromadli fuqarolar esa ko‘proq soliq to‘lashlari lozim bo‘ladi.