Iqtisodiyоt” fanidan O’quv-uslubiy majmua farg’ona-2022

2016 yil	2017 yil
2018 yil2
Bank turlari	Jami	Shundan	Jami	Shundan	Jami		Shundan
		xorijiy		Xorijiy			xorijiy
	kreditlar		kreditlar		kreditlar
		valyutada		Valyutada			valyutada
Davlat ulushiga ega banklar	84,2	94,7	88,4	94,3	88,0		–
Kapitalida davlat ulushi	15,8	5,3	11,6	5,7	12,0		–
bo’lmagan banklar

2. 
   M a n b a: O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 2017 yildagi faoliyati to’g’risida hisobot, 2018 yil.
   

2017 yili yakuni bo’yicha tijorat banklari jami kredit qo’yilmalarining asosiy qismi, ya’ni 88,4 foizi davlat ulushiga ega tijorat banklari hissasiga to’g’ri kelgan bo’lib, ushbu ko’rsatkich 2018 yil davomida 0,4 foiz bandga kamaygan. Bunda 2017 yil davomida chet el valyutasidagi kredit qo’yilmalarining deyarli barchasi (94,3 foizi) davlat ulushiga ega tijorat banklari tomonidan moliyalashtirilgan.

2018 yilda iqtisodiyotdagi iste’mol va investitsion talab hajmining jadal oshishi iqtisodiyotga ajratilayotgan bank kreditlari hajmining sezilarli darajada oshishi bilan ham bog’liq.

Xususan, 2018 yilning yanvar- sentyabr oylarida iqtisodiyotga ajratilgan kreditlar umumiy hajmi 2017 yilning mos davriga nisbatan 1,8 barobarga yoki 34,1 trln. so’mdan 69,9 trln. so’mgacha, YaIMga nisbatan ulushi esa 19,3 foizdan 28,6 foizgacha oshgan.

Biroq, kreditlar hajmi oshishi va pul massasi o’sishi o’rtasida keskin tafovut-ning vujudga kelishi hamda ajratilgan kreditlarning yalpi ichki mahsulot hajmidagi ulushi yuqori sur’atda o’zgarishi mazkur kreditlar hisobiga yaratilgan ichki talabning bir qismi import hisobidan qoplanayotganligidan dalolat beradi.

3.Bank tizimini takomillashtirilishi

O’zbekiston Respublikasi bank tizimi mamlakat iqtisodiyotining muhim va jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan sohasi hisoblanadi. Ushbu sohaga alohida ahamiyat baxsh etar ekan, u milliy iqtisodiyotni rivojlantirishning ustuvor yo’nalishlaridan biri sifatida tanlab olingan.

Muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev Oliy Majlisga Murojaatnomasida: «Bugungi kunda bank tizimidagi eng asosiy muammo – ular kapitalining asosiy qismi, ya’ni, 83 foizi davlatga tegishli ekanidir. Bu, o’z navbatida, bank sektorida sog’-lom raqobatga to’siq bo’lib, xizmat ko’rsatish sifatiga salbiy ta’sir qilmoqda» deya ta’kidladilar.1

Banklar kapitallashuv darajasini oshirish borasida amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida tijorat banklarining umumiy kapitali 2017 yil davomida 2,3 ba-robarga ko’payib, 2018 yilning 1 yanvar holatiga 20,7 trln. so’mni, ustav kapitali umu-miy miqdori esa 2,8 barobarga oshib, 16,3 trln. so’mni tashkil etdi. Bunda davlat ulu-shiga ega banklar kapitali 11,7 trln. so’mga oshdi.

Valyuta siyosatining liberallashtirilishi sharoitida tijorat banklarining moliyaviy barqarorligi va likvidliligini ta’minlash hamda iqtisodiyotning kreditga bo’lgan o’sib borayotgan ehtiyojini qondirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Pre-zidentining tegishli qarorlariga muvofiq davlat ulushiga ega banklar kapitaliga Hukumat tomonidan 670 mln. AQSh dollari miqdorida mablag’lar yo’naltirildi.

2 - j a d v a l Tijorat banklarining jami kapitali tarkibi va dinamikasi (mlrd.so’m).