Iqtisodiyot” kafedrasi “iqtisodiyot nazariyasi” fanidan kurs ishi

TAKIBIY ISHSIZLIK DARAJASI = Tarkibiy ishsizlar soni / Ishchi kuchi * 100%.
Ishqalanish va tarkibiy ishsizlik ish qidirish bilan bog'liq bo'lganligi sababli, ushbu ishsizlik turlari "qidirish ishsizligi" deb tasniflanadi.
Tarkibiy ishsizlik ishqalanishsiz ishsizlikka qaraganda uzoqroq va qimmatroq, chunki maxsus qayta tayyorlash va qayta tayyorlashsiz yangi sohalarda ish topish deyarli imkonsizdir. Biroq, ishqalanish singari, tarkibiy ishsizlik ham yuqori rivojlangan mamlakatlarda, muqarrar va tabiiy hodisa (ya'ni, mehnatning rivojlanishi va harakatidagi tabiiy jarayonlar bilan bog'liq), chunki turli sanoat mahsulotlariga bo'lgan talabning tuzilishi doimo o'zgarib turadi va iqtisodiyotning tarmoq tarkibi doimo o'zgarib turadi ilmiy-texnik taraqqiyot bilan bog'liq, va shuning uchun iqtisodiyotda tarkibiy o'zgarishlar doimiy ravishda ro'y bermoqda va har doim sodir bo'ladi, bu esa tarkibiy ishsizlikni keltirib chiqaradi. Shuning uchun, agar iqtisodiyotda faqat ishqalanish va tarkibiy ishsizlik mavjud bo'lsa, unda bu to'liq bandlik holatiga to'g'ri keladi va bu holda haqiqiy mahsulot potentsialga teng bo'ladi.
Bozor munosabatlari shakllanishining boshlang’ich davrida kishilar yangi iqtiosdiy reallikni idrok etishga ruhan tayyor emasligi va kutilmagan zarbani yumshatish uchun zarur bilim hamda ko’nikmalarga ega emasligini qayd etmoq lozim. Shuning uchun, aholini, ayniqsa uning kam daromadli guruhlarini sotsial himoyalash tizimi va mexanizmlarini ishlab chiqish alohida ahamiyat kasb etadi. Bizning respublikamizda bunday tizim amalda barpo etilgan, bu narsa tegishli huquqiy hujjatlarda va avvalo “O’zbekiston Respublikasida aholini ish bilan ta’minlash to’g’risida”gi qonunda, shuningdek iqtisodiyotni strukturasi qayta qurish, narxlarni erkinlashtirish, xususiylashtirish, pulning qadrsizlanishini va hokazolarni yumshatuvchi choralarda o’z aksini topadi.
Bunday natijalar, shak-shubhasiz, ish bilan ta’minlash sohasida davlat yanada faolroq siyosat olib borishi zarurligini ko’rsatuvchi muhim hollardan biridir. Bunda u nafaqat ishsizlarni moddiy jihatdan qo’llab-quvvatlashgagina emas, balki ularni faol mehnat faoliyatiga jalb etishga yordan beradigan shart-sharoitni har tomonlama rag’batlantirishga ham qaratilishi kerak. Kishilarning yangidan kasb o’rganishga, yangi iqtisodiy strukturalarga kirishga tayyorligini oshirish zarur. Bu esa bozor munosabatlariga o’tish chog’ida shax o’zining potentsialini ro’yobga chiqarishi uchun xizmat qiladi.