Iqtisodiyot” kafedrasi mikroiqtisodiyot

O’rindosh ne’matlarning chekli almashtirish normasi (marginal rate of substitution) – umumiy naflik darajasi o’zgarmaganda iste’molchi bir birlik birinchi ne’matni qancha birlik ikkinchi ne’mat bilan almashtirishini ko’rsatadi:
Bu erda: MRS – birinchi ne’mat bilan ikkinchi ne’matni chekli almashtirish normasi;
MU₁ va MU₂ – mos holda birinchi va ikkinchi ne’matning chekli nafliklari.
Byudjet – iste’molchining ma’lum vaqt oralig’ida oladigan barcha daromadlari yig’indisi.
Byudjet chizig’i – byudjetni to’liq sarflash sharti bilan iste’molchi sotib oladigan tovarlar kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq. Byudjet chegara si tenglamasi quyidagicha yoziladi:
Bu erda: R – daromad;
P₁,P₂ – 1-2-tovarlar narxi;
X₁, X₂ – sotib olinadigan 1-2-tovarlar miqdori.
Byudjet chizig’ini befarqlik chizig’i bilan urinish nuqtasi iste’molchining muvozanat holatini bildiradi.
Grafikdagi ko’rinishi quyidagicha:
Ne’matlarning bir-birini o’rnini bosishi-- ne’matlarning bir-birini o’rnini bosish zonasi deb - bir ne’mat bilan ikkinchi ne’matni samarali almashtirish mumkin bo’lgan oraliqga aytiladi
O’rindosh tovarlarni almashtirish samarasi – iste’molchining iste’mol majmuasiga kiruvchi ne’matlardan birining narxi o’zgarishi natijasida iste’mol tarkibining o’zgarishi.
1. Ratsional qaror qabul qiluvchi iste’molchi ko’plab al’ternativ variantlardan birini tanlashni, ya’ni X₁ ne’matdan 20 birlik va X₂ ne’matdan 25 birlik olishni ixtiyor etdi. Ushbu individning naflik funktsiyasi quyidagicha:
U =X₁²+X₂
Bir oylik daromadi 100 dollarni tashkil etadi.
Aniqlansin:
Agar iste’molchi X₁ ne’matdan 10 birlik va X₂ ne’matdan 15 birlik harid qiladigan bo’lsa, uning daromadi qanchaga o’zgaradi?
Echimi:
ushbu formuladan foydalanib, X₁ va X₂ ne’matdan hosila oladigan bo’lsak, u holda ifoda quyidagi ko’rinish hosil qiladi:
;