Iqtisodiyot” kafedrasi mikroiqtisodiyot

Mavzu 6: Iste’molchi tanlovi nazariyasi
Umumiy naflik – iste’mol qilingan ne’matlardan olingan jami naflik.
CHekli naflik – oxirgi yoki navbatdagi birlik ne’matni iste’mol qilishdan olinadigan naflik.
CHekli naflikning kamayish qonuni - biror-bir ne’matdan har birlik qo’shimcha iste’mol (boshqa ne’matlar iste’moli hajmi o’zgarmaganda) oldingisiga nisbatan kamroq naf berib borishi tushuniladi.
Naflik funktsiyasi – iste’mol qilingan ne’matlar miqdorining o’zgarishi natijasida olinadigan naflikni o’zgarishini ifodalovchi funktsiya . ; U – naflik; x₁x₂… x_n – iste’mol qilingan ne’matlar miqdorlari.
Ne’matning chekli nafligi naflik funktsiya sidan ne’mat miqdori bo’yicha olingan xususiy hosilaga teng:
Iste’molchining muvozanat holati
MUx_i – i - ne’matning chekli nafligi, bu yerda i=1,2,3……n.
P_i – i - ne’matning narxi.
Funksional talab – tovar sifatiga bog’liq bo’lgan talab.
Nofunktsional talab – tovar sifatiga bog’liq bo’lmagan omillarga asoslangan talab.
Ko’pchilikka qo’shilish samaradorligi – bu iste’molchi talabining o’sish samarasi bo’lib, ko’pchilik sotib oladigan tovarni umumiy qabul qilingan me’yorlarga ko’ra sotib olish.
Snoba samarasi – talabning o’zgarish samarasi bo’lib boshqalar iste’mol qilgani uchun iste’mol qilinadi.
Veblen samarasi – tovarning narxi juda yuqori bo’lganligi bilan bog’liq bo’lgan iste’mol talabining o’sish samarasi.
CHayqovchilik muhiti talabi (spekulyativ) – narxni kelajakda ortishining kutilishi tovarga bo’lgan talabning bugungi kunda ortishiga olib keladi (tovarni bugungi kunda iste’mol qilishdan naflik ortadi).
Noratsional talab – bu rejalashtirilmagan talab bo’lib, shaxsning hozirgi hoxishi, kayfiyati, injiqligi o’zgarishi bilan vujudga keladigan vaqtinchalik talab.
Befarqlik chizig’i – bir xil darajadagi naflik beruvchi ne’matlar miqdorlari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq.