Iqtisodiyot va menejment

4-chizma. Oltin va qog‘oz pullarning o‘zaro bog‘liqligi.
Qog‘oz pullar bozor iqtisodiyoti yoki unga o‘tish davrida oldingi mazmunini tark etmagani holda, ya’ni maxsus tovar sifatida, umuiy ekvivalentlik mazmunini saqlab qolgani holda, yangi mazmun kasb etadi. Bu davrda uning tabiati, tarkibi yanada murakkablashib boradi. Agar oddiy tovar va xizmatlar ayirboshlanishi, Ya’ni oldi-sotdi bo‘lishida pulga tovar sotib olishdan asosiy maqsad Biron-bir naflilikni (iste’mol qiymatini) iste’mol qilish uchun sotib olish, o‘zlarining Shaxsiy ehtiyojini qondirish bo‘lsa, bozor iqtisodiyoti yoki unga o‘tish davrida puldan faqatgina Shaxsiy ehtiyojni qondirish maqsadida emas, balki daromad, foyda olish maqsadida foydalaniladi.

Puldan uni bankka qo‘yib foiz olish, ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchi sotib olib, ishlab chiqarishni tashkil etish yoki tijorat faoliyatini olib borib, foyda olish, turli qimmatli qog‘ozlarni sotib olib, dividend daromadlari olish maqsadlarida foydalaniladi. Bu Shundan dalolat beradiki, endi pul faqatgina umumiy ekvivalent bo‘lib emas, balki o‘z egasining qo‘lida foyda, daromad olish vositasi bo‘lib xizmat qiladi, o‘zidan-o‘zi o‘suvchi qiymatga, bir so‘z bilan aytganda pul kapitalga aylanadi. Buning natijasida qog‘oz pullar ikkita tarkibiy qismga ajraladi: naqd pullar (qog‘oz pul, tanga-chaqalar) va kredit pullar (chek, veksel, sertifikat, to‘lov talabnomalari va h.k.). Ularning tub xususiyatlari 5-chizmada aks ettirilgan.

Qog`oz pullar

Cheklangan rasmiy naflilik

Qo`shimch naflilik

Qiymat belgisi

Naqd pullar

Kredit pullar

Vakolatli qiymat