Iqtisodiyot va turizm

O`zbekiston  va  Xitoy  Xalq  Respublikasi.  O`zbekiston  va  XXR  o`rtasida 

iqtisodiy  sohadagi  hamkorlik  munosabatlardagi  yetkachi  yo`nalishlardan 

hisoblanadi.  Iqtisodiy  o`sish  ko`rsatkichlari  bo’yicha  jahonda  yetakchi  mamlakat 

hisoblanmish Xitoy bilan aloqalarga har doim alohida e’tibor berilgan.  

---

22 

 

Bugungi kunda  O`zbekiston  va  XXR  o`zaro  strategik  hamkor hisoblanib, ayni 

paytga qadar ikki davlat o`rtasida 120 dan ortiq davlatlararo hamda hukumatlararo 

shartnoma  va  bitimlar  imzolangan.

8

  Bu  bitimlar  ikki  tomonlama  hamkorlik 

munosabatlarining deyarli barcha jabhalarini, jumladan siyosiy, iqtisodiy, madaniy, 

harbiy-texnik 

va 

boshqa 

sohalarni 

qamrab 

olgan. 

O`tgan 

20 

yil 

mobaynida  hamkorlik  rivojlanib,  yildan-yilga  yangicha  mazmun  kasb  etmoqda. 

“Xitoy bilan O`zbekistonning tashqi iqtisodiy aloqalari tenglik asosida hamkorlik 

qilish, o`zaro ichki ishlarga aralashmaslik g`oyasiga tayanadi. Mazkur siyosat har 

ikkala davlatning manfaatlariga har tomonlama mos tushadi”

9

. 

O`zbekiston  tashqi  siyosatida  iqtisodi  jadal  rivojlanayotgan  mamlakatlar  – 

Yaponiya,  Janubiy  Koreya,  Xitoy  bilan  hamkorlikka  alohida  e’tibor  qaratadi. 

Sharqiy Osiyo mamlakatlari bilan iqtisodiy aloqalariga e’tibor qaratsak, 2012-yilga 

kelib  o`zaro  tovar  ayirboshlash  hajmi  Yaponiya  bilan  214,7  million  AQSH 

dollarini, Janubiy Koreya bilan qariyb 2 milliard AQSH  dollarini, Xitoy bilan esa 

2,5  milliard  AQSH  dollarini  tashkil  etgani  holda  kelajakda  bu  ko`rsatkichlar 

yanada oshishi kutilmoqda. Mamlakatimizda ko`plab qo`shma korxonalar faoliyat 

ko`rsatmoqdaki, ular iqtisodimizga yangi texnologiyalarni joriy etishda, aholini ish 

bilan  ta’minlashda  va  zamon  talablariga  mos  mahsulotlar  ishlab  chiqarishda 

muhim  ahamiyat  kasb  etmoqda.  Mamlakatimizda  ko`plab  qo`shma  korxonalar 

bunyod etilib ular asosan, savdo, to`qimachilik, yengil sanoat, kimyo va oziq-ovqat 

sanoat,  avtomobilsozlik,  mashinasozlik,  metallni  qayta  ishlash,  sayyohlik  va 

boshqa sohalarda faoliyat ko`rsatmoqda. 

“O`zbekistonda 

qulay 

investitsion 

muhit 

shakllantirildi, 

eksportga 

yo`naltirilgan  iqtisodiyot  vujudga  keltirildi.  Tashqi  iqtisodiy  faoliyatni 

erkinlashtirish  jarayoni  izchillik  bilan  davom  ettirilmoqda.  Ayni  paytda, 

mamlakatni  jahon  bilan  bog`lovchi  kommunikatsiya  tizimlarini  rivojlantirishga 

                                                           

8

 www.mfa.uz 

9

 Bekmuratov I. O`zbekiston – Xitoy: manfaatlar mushtarakligi. // Jamiyat va boshqaruv, 2004. 

№4. 65-b. 

---

23 

 

katta  ahamiyat  berilyapti”.

10

  Bu  kabi  imkoniyat  Sharqiy  Osiyo  mamlakatlariga 

O`zbekiston iqtisodiga katta miqdorda sarmoya kiritishlariga sabab bo`lmoqda.  

            O’zbеkiston Rеspublikasi a’zo bo’lib kirgan eng muхim birlashmalardan biri 

- Mustaqil Davlatlar hamdo’stligi (MDH) bo’lib, u 1991 yil dеkabrda tuzilgan. Hozir 

MDH ga Ozarbayjon Rеspublikasi, Armaniston Rеspublikasi, Bеlorus Rеspublikasi, 

Qozog’iston  Rеspublikasi,  Tojikiston  Rеspublikasi,  Qirg’iziston  Rеspublikasi, 

Moldova  Rеspublikasi,  Rossiya  Fеdеratsiyasi,  Turkmaniston  Rеspublikasi, 

O’zbеkiston Rеspublikasi va Ukraina kiradi. O’zbеkiston sobik Ittifoq rеspublikalari 

bilan  aloqalarga  katta  ahamiyat  bеrib,  avvalboshdonoq  Mustaqil  davlatlar 

hamdo’stligini  tuzish  g’oyasini  qo’llab-quvvatladi.  Bunday  hamkorlikka 

hamdo’stlik  mamlakatlarining  hududiy  yaqinligi  va  iqtisodiy  jihatdan 

bog’langanligi  emas,  balki  chuqur  tariхiy,  madaniy  va  ma’naviy  aloqalar,  katta 

tariхiy  davr  mobaynida  хalqlarimizning  taqdiri  mushtarakligi  ham  asos 

bo’lmoqda.  

         Hamdo’stlik maqsadlari quyidagilar: 

•  dеmokratik  huquqiy  davlatlar  tuzish,  ular  o’rtasidagi  munosabatlar 

davlat  mustaqilligini  va  suvеrеn  tеnglikni  o’zaro  tan  olish  va  hurmatlash, 

o’z  taqdirini  o’zi  bеlgilash  huquqi,  tеng  huquqlilik  va  ichki  ishlarga 

aralashmaslik,  har  qanday  tazyiqlardan  voz  kеchish,  nizolarni  tinch  yo’l 

bilan  hal  etish,  inson  huquqlari  va  erkinliklarini,  shu  jumladan  kichik 

millatlar  huquqlarini  hurmat  qilish,  majburiyatlarini  va  boshqa  umum  tan 

olingan  хalqaro  huquq  tamoyillari  va  normalarini  halol  bajarish  asosida 

rivojlanadi; 

• bir-birlarini hududiy butunligini va mavjud chеgaralar buzilmasligini tan olish va 

hurmat qilish; 

•  chuqur  tariхiy  ildizlarga  ega  bo’lgan  хalqlarning  tub  manfaatlarini  hamda 

qo’shnichilik va o’zaro manfaatli hamkorlik munosabatlarini mustahkamlash; 

                                                           

10

 Karimov F. O`zbekiston jahon hamjamiyati safida. // Jamiyat va boshqaruv, 2004. №1.39-b. 

---

24 

 

• fuqarolararo va millatlararo totuvlikni saqlash. 

             Ayni vaqtda O’zbеkiston Rеspublikasining MDHga a’zoligi unga bir qator 

muhim  vazifalarni  millat,  iqtisodiyot  manfaatlariga  muvofiq  hal  etish  imkonini 

bеradi: 

-ishlab chiqarishni, aholi ta’minotini (avvalo oziq-ovqat bilan) qo’llab-quvvatlashni 

ta’minlovchi  ko’lamda  koopеrativ  хo’jalik  aloqalarini  rivojlantirish  va 

takomillashtirish; 

-  MDHning  bir  qator  tovarlarini  bozorda,  ayniqsa  an’anaviy  mahsulotlarni  sotish 

sohasida yetakchi mavqеni saqlash; 

-  sobiq  ittifoqchi  rеspublikalar  ega  bo’lgan  хom-ashyo  rеsurslaridan 

foydalanish; 

-  O’zbеkistonning  uchinchi  mamlakatlarga  eksport-import  tovar  oqimiga  хizmat 

ko’rsatuvchi transport kommunikatsiyalaridan kafolatli va хatarsiz foydalanish. 

          O‘zbekiston Respublikasining MDH Davlatlari  bilan hamkorigi