Iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalarining dasturiy ta’minot (DT) ini tushuntirib bering?

Mavzu bo’yicha savollar

1. IT-Infratuzilma so’zining ma’nosi qanday, IT-infratuzilmasi deganda nimani tushunasiz?

2. Axborot komplekslarida texnik ta’minot nima?

3. Tuzilma bilan infratuzilmani farqi nimada?

4. Axborot komplekslarida dasturiy ta’minot?

5. Bulutli hisobot platformasi o’zi nima?

6. Dasturiy ta’minot nechta turga bo’linadi?

7. Apparat dasturiy ta’minot nima?

8. Qanday intarfeyslarni bilasiz?

9. Tizimli dasturiy ta’minotning asosiy vazifalari nimalardan iborat?

10.Dasturlash texnologiyasining vositalariga nimalar kiradi?

11.Dasturlar yaratish vositalari qanday ishlarni bajaradi?

12.Case-texnologiyasi nima?

1. IT infratuzilmasi bu axborot texnologiyalari (dasturiy va texnik vositalar) majmuasi bo'lgan va tashkilot faoliyatini ta'minlaydigan murakkab ko'pkomponentli yaxlit tizimdir. Kompyuter texnikasi, dasturiy ta'minot, tarmoq xizmatlari, xizmatlari, elektron pochta, kuzatuv tizimlari, axborot xavfsizligi siyosati, boshqaruv tizimlari, zaxira va ma'lumotlarni saqlash tizimlari, ofis uskunalari, telefoniya va hk. - bularning barchasi korxona IT infratuzilmasining tarkibiy qismlaridir.

2. Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalarining texnik ta’minoti o’z ichiga axborotni kiritish va qayta ishlash uchun mo’ljallangan kompyuter texnikasi, axborotlarni uzatish hamda almashishni ta'minlovchi aloqa kommunikatsiya asbobuskunalari, axborotni qayta ishlovchi mutaxassislarni ishini avtomatlashtirishga mo'ljallangan tashkiliy texnik vositalarini oladi va bularning bazilari:

• 
  Malumotlarni yig’ish va qayd qilish vositalari;
  
• 
  Ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish vositalari;
  
• 
  Datchiklardan ma’lumotlarni qabul qilish vositalari;
  
• 
  Analog raqamli va raqam analogli o’zgartirgichlar;
  
• 
  Kommunikatorlar va multipleksorlar;;
  
• 
  Tarmoq adapterlari;
  
• 
  Ish stansiyalari va abonent punktlari;
  
• 
  Serverlar
  
• 
  Malumotlarni saqlash vositalari (xotira qurilmalari)
  
• 
  Pechatlovchi qurulmalar va uskunalar
  
• 
  Skanerlar
  
• 
  Potterlar
  
• 
  Kuzatuvchi videqurilmalar, turli xil qurulmalar .
  

3. Ikki atamaning tuzilishi va infratuzilmasi bir-biriga o'xshash ko'rinishga ega bo'lsa-da, tuzilma va infratuzilma o'rtasida aniq farq bor. Tuzilish - bu ma'lum bir tizimga birlashtirilgan bir necha qismlardan iborat narsa; shuningdek, ushbu tarkibiy qismlarni bir-biriga qanday joylashishini ham ko'rsatishi mumkin. Infratuzilma deganda tizim yoki tashkilotning poydevori yoki poydevori tushuniladi. Bu struktura va infratuzilma o'rtasidagi asosiy farq.

4. kompyuter dasturiy taminotini oladigan bo’lsak, kompyuter dasturiy ta’minoti quyidagi guruhlarga bo’linadi

- tizimli dasturlar - xilma-xil qo’shimcha ishlarni bajarishga imkon beradi, masalan , kompyuterning ishlashi jarayoni davomida nosoz qurilmalarni diagnostika va nazorat qilish vositalair , ma’lumotlarning nusxalarini olib qo’yish, kompyuter haqida ma’lumotlarni berish, kompyuterni boshlang’ich ishga tayyorlash va hakozolar:

- amaliy dasturlar – foydalanuvchilarga zarur bo’lan ishlarn ibajarishga imkon beruvchi dasturrlar, matn taxrirlari , jadval prosessorlari, rasmlar chizishga imkon beruvchi dasturlar, information massivlar va bilimli bazalari bilan ishlashga imkon yaratuvchi dasturlar vahokazolar.

- dasturlashtirish tizimlarini yoki instrumental tizimlar – ular kompyuter uchun yangi amaliy dasturlar yoki foydali ilovalar yozish uchun xizmat qiladilar. Tizimviy dasturlar operatsion tizim, drayverlar, qobiq dasturlar va operatsion qobiqlarni kiritish mumkin.

5. Model yagona puldagi tarmoqdan qulay va bir vaqtning o’zida konfiguratsiyalangan hisoblash resurslaridan birgalikda foydalanish imkoniyatini yaratadi (misol uchun, tarmoqlar, serverlar,ma’lumotlar bazasi, ilovalar va servislar) shu bilan birga minimal boshqarishda ham oparativ va erkin ishlash imkoniyatini taqdim etadi. Bulutning bu modeli 5 ta asosiy harakteristika, 3 ta servis model va 4 ta taqdimlash modellaridan iborat.

6. Dasturiy taʼminot yoki SOFTWARE bu Komputerda maʼlum bir turdagi vazifani bajarish uchun ishlab chiqilgan vositadir. Aynan shu dasturiy taminotgina Komputer — „quruq temir“ degan atamani yoʻqqa chiqargan. Dasturiy vositalar Komputer tomonidan qoʻllaniladigan barcha dasturlar toʻplamidir. Ingiliz tilida bu atama SOFTWARE yaʼni „soft“-yumshoq, „ware“-"mahsulot" degan maʼnoni bildiradi. Dasturiy taʼmonot 3 guruhga boʻlinadi :

1-Sistema dasturlari (unga turli yordamchi vazifalarni bajaruvchi dasturlar kiradi.

2-Amaliy (unga foydalanuvchiga aniq bir foydalanish sohasida maʼlumotlarga ishlov berish va qayta ishlashni amalga oshiruvchi dasturlar,

3-Uskunaviy dasturlar (bular dasturlash uchun ishlatiladigan dasturlar)

7. Oddiy qilib aytganda: Kompyuter uskunasi bu shaxsiy kompyuter yoki qurilmaning qismidir, unga tegib qo'yishingiz mumkin, boshqa tomondan dasturiy ta'minotga tegib bo'lmaydi. Bu kompyuterni boshqarish uchun ko'rsatmalar yoki buyruqlar to'plami. Uskuna deganda dasturiy ta'minotni saqlash va bajarish (yoki ishlatish) uchun zarur bo'lgan moddiy komponentlar va jismoniy qurilmalar tushuniladi. Ular dastur tomonidan ta'minlangan ko'rsatmalar to'plamini etkazib berish tizimi sifatida xizmat qiladi. Dasturiy ta'minot bu foydalanuvchilarga kompyuter tizimlari bilan o'zaro aloqada bo'lishga imkon beradigan dasturlar, hujjatlar, kodlar, ko'rsatmalar va boshqalar to'plamini anglatadi. Dasturiy ta'minot, odatda, muayyan vazifalarni bajarish uchun kompyuterlar uchun zarur bo'lgan dasturdir. Ular tabiatda nomoddiy va jismonan ularni apparat komponentlari sifatida ko'rib bo'lmaydi.

8. JB interfeysi:

D-tipli ma'lumotlar interfeysi, elektron qurilmalarni (kompyuterlar va tashqi qurilmalar kabi) ulash uchun interfeys standarti. Shakli inglizcha D harfiga o'xshash bo'lgani uchun, u D-turi interfeysi deb nomlanadi.

PCI interfeysi:

Bu shaxsiy kompyuterlarda eng keng tarqalgan ishlatiladigan interfeys va deyarli barcha anakartlarda mavjud. Anakartdagi eng keng tarqalgan turdagi slot PCI uyasi hisoblanadi. Mavjud mashhur ish stollarida, ATX asosidagi anakartlarda odatda 5-6 PCI uyasi mavjud, kichik MATX anakartlarda esa 2 dan 3 PCI slotga ega bo'lgan ilovalar ko'p.

Seriya interfeysi:

Ketma-ket port (shuningdek, "ketma-ket port" deb nomlanadi),

9. Tizimli dasturiy ta’minotning asosiy vazifalari.

10. Dasturlar yaratish vositalari. Ushbu vositalar dasturlar yaratishda ayrim ishlarni avtomatik ravishda bajarishni ta'minlovchi dasturiy tizimlarni uz ichiga oladi. Ularga kuyidagilar kiradi: — kompilyator va intеrprеtatorlar; — dasturlar kutubxonasi; — turli yordamchi dasturlar. Kompilyator dasturlash tilidagi dasturni mashina kodidagi dasturga aylantirib bеradi. Intеrprеtator yukori darajadagi dasturlash tilida yozilgan dasturning bеvosita bajarilishini xam ta'minlaydi. Dasturlar kutubxonasi oldindan tayyorlangan dasturlar tuplamidan iborat.

11. Dasturlar yaratish vositalariga Makroassеmblеr MASM, Visual Cutt for Windows Professional Edition kompilyatori, Visual Basic for Windows va boshkalar kiradi.

12. CASE-tеxnologiyasi informatikaning xozirgi paytda eng tеzkor rivojlanayotgan soxalaridan biridir. CASE — Computer Aided Sistem Engineering — axborotlar tizimini avtomatlashtirilgan usulda loyixalash dеgani bulib, CASE-tеxnologiyasi turli mutaxassislar, jumladan, tizimli taxlilchilar, loyixachilar va dasturchilar ishtirok etadigan kupchilikning katnashishi talab etiladigan axborot tizimlarini yaratishda kullaniladi. Case-tеxnologiyalari vositalari nisbatan yangi, 80- yillar oxirida shakllangan yunalishdir. Ulardan kеng kulamda foydalanish kimmatligi tufayli chеgaralangandir. Case-tеxnologiyasi — murakkab dasturiy tizimlarni taxlil etish, loyixalash, ishlab chikarish va kuzatib turish tеxnologik jarayonini avtomatlashtiruvchi dasturiy ta'minotdir. Case-tеxnologiyasining asosiy yutuKi — kompyutеrlarning maxalliy tarmoKida ishlayotgan mutaxassislarni birgalikda, xamkorlikda loyixa ustida ishlashini tashkil eta olishi, loyixaning ixtiyoriy fragmеntini eksport-import kila olishligi va loyixani tashkiliy boshkara bilishligidadir.