Is-22/5 guruhi Bajardi: Xaydarov Abduxasan Umar o’g’li Tekshirdi: (Magistr) Jo’rayeva Shahlo
Download 1.58 Mb. Pdf ko'rish
|
(IS-22 5) Xaydarov Abduxasan Futbolning yaratilish tarixi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bajardi: Xaydarov Abduxasan Umar o’g’li Tekshirdi: ( Magistr) Jo’rayeva Shahlo
- 1. Futbol o’yininig paydo bo’lisho va rivojlanishi
"Toshkent xalqaro moliyaviy boshqaruv va texnologiyalar universiteti" Jismoniy tarbiya va sport Mustaqil ish Mavzu: Futbol o’yininig kelib chiqishi va rivojlanish tarixi. IS-22/5 guruhi Bajardi: Xaydarov Abduxasan Umar o’g’li Tekshirdi: (Magistr) Jo’rayeva Shahlo Toshkent 2023 Reja: 1. Futbol o’yininig paydo bo’lisho va rivojlanishi. 2. Futbol oyininig asosiy qoidalari. 3. O’zbekistonda futbolning rivojlanishi. 1. Futbol o’yininig paydo bo’lisho va rivojlanishi - "Futbol" soʻzining kelib chiqishi haqida qarama- qarshi tushuntirishlar mavjud. Koʻpchilik „futbol“ soʻzi („oyoq toʻpi“ iborasi) oyoqning toʻpni tepish harakatini anglatadi, deb taxmin qilinadi. Muqobil tushuntirish mavjud, yaʼni futbol dastlab Oʻrta asrlarda Yevropada piyoda oʻynaladigan turli xil oʻyinlarni nazarda tutgan. Ikkala tushuntirish uchun ham ishonchli dalillar yoʻq. Zamonaviy futbol qoidalari XIX asr oʻrtalarida Angliyadagi xususiy maktablarda turli qoidalar bilan oʻynalb kelingan futbol shakllariga asoslanad. 1848- yilda Kembrij universitetida Eton, Harrow, Regby, Winchester va Shrewsbury nomli taʼlim muassasalarining vakillari ishtirokida yaratilgan Kembrij qoidalari futbol va shunga oʻxshash sport turlarini rivojlantirishda ancha samarali rol oʻynaydi. Garchi baʼzi oʻyinlar ushbu qoidalardan foydalangan holda oʻtkazilgan boʻlsa-da, ular katta jamoa tomonidan qabul qilinmagan. 1850-yillarda ingliz tilida soʻzlashuvchi mamlakatlardagi turli klublar oʻz maktablari yoki universitetlaridan ajralib chiqib, mustaqil tashkilotlar sifatida faoliyat yurita boshladilar. Ulardan baʼzilari oʻz qoidalarini yaratib, shu qoidalarga koʻra futbol oʻynashni boshladilar. 1857-yilda sobiq talabalar tomonidan asos solingan Sheffild futbol klubi 1867- yilda Sheffild futbol assotsiatsiyasini tashkil etish tashabbusi bilan chiqdi. Uppingham maktabi talabasi Jon Charlz Thring ham 1862- yilda baʼzi qoidalarni ishlab chiqdi. Futbol boʻyicha birinchi keng qamrovli qoidalar oʻsha yilning oktabr-noyabr oylari orasida, oktyabr oyida boʻlib oʻtgan yigʻilishdan soʻng tashkil etilgan futbol assotsiatsiyasi (inglizcha „The Football Association“, qisqacha „FA“) tomonidan oʻtkazilgan beshta yigʻilish natijasida tayyorlab chiqilgan. Buyuk Britaniya klublari ishtirok etgan birinchi futbol musobaqasi boʻlib oʻtgan Angliya kubogi 1872-yilda C.W. Alcock tomonidan tashkil etilgan. Birinchi rasmiy xalqaro futbol oʻyini 1872-yil 30-noyabrda Angliya va Shotlandiya oʻrtasida Glazgo shahrida oʻtkazilgan va 0:0 hisobida yakunlangan. 1884-yilda birinchi xalqaro futbol turniri, Buyuk Britaniya mezbonlik qilgan chempionat boʻlib oʻtdi. Aston Villa menejeri Uilyam MakGregor 1888- yilda Birmingemda asos solgan Angliya Futbol Ligasi bilan birinchi futbol ligasini tashkil qilgan kishi sifatida tarixda qoldi. Ushbu ligada 12 ta jamoa kurash olib borgan edi. Futbolda professionallashuv asoslarining tamal toshi 1870-yillarda qoʻyilgan boʻlsa, bugungi professional futbol qoidalari 1885-yil 20-iyulda futbol assotsiatsiyasi tomonidan tan olingan. Futbol assotsiatsiyasi tashkil etilgach, futbol inglizlar tomonidan butun dunyoga tarqala boshladi. Janubiy Amerikadagi birinchi futbol oʻyini 1867- yilda Argentinada ingliz ishchilari tomonidan oʻynalgan. Oʻsha yili Buenos- Ayresda Janubiy Amerikadagi birinchi futbol klubi boʻlgan Buenos-Ayres futbol klubi tashkil topdi. 1891-yilda Argentinada tashkil etilgan milliy liga bilan birgalikda q itʼada birinchi futbol turniri tashkil etilgan. Janubiy Afrikada yashovchi inglizlar mamlakatda birinchi futbol harakatini 1869-yilda boshlagan boʻlsa, mamlakatda birinchi futbol turniri 1884-yilda oʻtkazilgan. 1884-yilda Amerika Futbol Assotsiatsiyasi tomonidan tashkil etilgan birinchi futbol musobaqasi boʻlib oʻtadi. Yaponiyada futbol oʻynash haqidagi dastlabki maʼlum maʼlumotlar 1870-yillarga tegishli boʻlib, ingliz dengizchilari Yokogamada futbol oʻynashgan. Futbol keng tarqalgach, futbol qoidalarini belgilovchi tashkilot hisoblangan Xalqaro futbol assotsiatsiyasi kengashi (qisqacha IFAB) 1886-yilda Manchester shahrida Shotlandiya futbol assotsiatsiyasi, Uels futbol assotsiatsiyasi va Irlandiya futbol assotsiatsiyasining yigʻilishidan soʻng tuzilgan. Xalqaro futbol federatsiyalari ittifoqi (qisqasi FIFA) xalqaro maydonda futbolning eng yuqori boshqaruv tashkiloti boʻlib, 1904- yilda Parijda tashkil etilgan va futbol assotsiatsiyasi tomonidan belgilangan qoidalarga amal qilishini eʼlon qilgan. 1913-yilda FIFA vakillari ham IFABga oʻz vakillarini yubora boshladilar. Futbolda professionallashuv jarayoni 1920 —1930- yillarda dunyoning turli burchaklarida jadal rivojlanib borgan. XX asrda 200 dan ortiq mamlakatlarda 250 milliondan ortiq oʻyinchi tomonidan oʻynalgan futbol dunyodagi eng mashhur sport turiga aylanadi. FIFA tomonidan 2007- yilning may oyida eʼlon qilingan hisobotga koʻra, dunyo boʻylab 270 milliondan ortiq odam futbol oʻynaydi. Ushbu hisobotga koʻra, dunyoda 301 mingdan ortiq futbol klublari, 1752 milliondan ortiq futbol jamoasi, 840 mingdan ortiq futbol hakamlari va 113 mingdan ortiq professional futbolchi faoliyat olib boradi. Download 1.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling