Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o

Tayanch iboralari:
X o ‘jalik hisobi, tezkor hisob, statistik hisob, buxgalteriya hisobi, o'lchov 
birliklari, natura o ‘lchov birligi, mehnat o'lchov birligi, pul o'lchov birligi, 
x ojalik hisobiga qo‘yiladigan talablar, buxgalteriya hisobi prinsiplari, ta'minot 
jarayoni, ishlab chiqarish jarayoni, sotish jarayoni, buxgalteriya hisobi predmeti, 
xo'jahk mablag‘lari, mablag‘larning tashkil topish manbalari, x o ja lik jarayon- 
lari, hujjatlashtirish, schyotlar sistemasi, ikki yoqlama yozuv, baholash, mven- 
tarizatsiya.
M avzu y u z a sid a n n azorat sa v o lla ri v a top sh iriq lar:
1. Iqtisodiy faoliyatni boshqarishda hisob o'rni va ahamiyati nimalardan 
iborat?
2. Xo'jalikdagi hisobning qanday turlari mavjud?
3. Xo'jalikdagi hisob turlariga qanday talablar qo'viladi?
4. Hisob turlarida qanday o'lchov birliklari qo'llaniladi?
5. Buxgalteriya hisobining rivojlanish tarixi to'g'risida nimalarni bilasiz?
6. Jamiyatda buxgalteriya hisobi qanday?
7. Buxgalteriya hisobining prinsiplarini ayting.
8 Buxgalteriya hisobining funksiyalari nimalardan iborat9
9. Buxgalteriya hisobining vazilalari nimalardan iborat?
10. Buxgalteriya hisobining predmetiga ta’rif bering.
70

---

I l l BOB. BU XG ALTERIYA B A LA N SI, 
U N IN G T U Z IL ISH I VA M A Z M U N I
3.1. Buxgalteriya balansi va uning tarkibiy 
tuzilishi
Korxonalam ing m a ’lum bir davrga moliyaviy holati qay dara- 
jad a ekanligini, ular m ablagiarining joylashishi, ishlatilishi qan- 
day olib borilayotganligini va umuman korxona x o ‘jalik faoliyati- 
ga baho berish, nazorat etish, tekshirib borish zarur. Bu zaniri- 
yat korxonaning boshqaruv xodim lariga ham da ichki xodimlariga, 
yuqori tashkilotlariga, bank, soliq inspeksiyasiga, kreditorlarga, in- 
vestorlarga kerakdir. U lam ing bu masala yuzasidan talabini korx­
onaning balansi qondiradi. Balans moliyaviy hisobotning birinchi 
shakli b o iib , oylik, choraklik, yarim yillik va yil oxirida b o iish i 
mumkin.
Buxgalteriya balansi korxonalam ing ko‘zgusi b o iib , unda kor­
xonaning m ablagiari va ulaming kelar manbasi haqiqiy holati aks 
ettiriladi.
Balans ikki qismdan iborat b o iib , bir tomoni aktiv, ikkinchi to- 
moni passiv deb yuritiladi va unda x o ‘jalik yurituvchi subeyktning 
m ablagiari ham da ulaming shakllanish manbalari to ‘g‘risidagi ax- 
borotlar jamlanadi.