Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o
Buxgalteriya provodkasi deganda nim ani tushunasiz?
Download 5.82 Mb. Pdf ko'rish
|
portal.guldu.uz-BUXGALTERIYA HISOBINAZARIYASI
- Bu sahifa navigatsiya:
- 14. A ylanm a vedom ostlarning ahamiyati nimada 1 1 0 V BOB. H U JJA T LA SH TIR ISH VA
|
10. Buxgalteriya provodkasi deganda nim ani tushunasiz?
11. Sintetik va analitik hisoblarning farqi hamda o'zaro b og‘ liqligi nitnada? 12. O ddiy buxgalteriya yozu vi (provodkasi) bilan murakkab buxgalteriya yozu vin in g qanday farqi bor? 13. A ylanm a vedom ost, uning turlarini ayting. 14. A ylanm a vedom ostlarning ahamiyati nimada? 1 1 0 V BOB. H U JJA T LA SH TIR ISH VA IN V E N T A R IZ A T SIY A 5.1. Hujjatlar va ular haqida tushuncha Buxgalteriya hisobi usullaridan biri hujjatlashtirish bo‘lib, ahamiyati xo ‘jalikni yuritishda, boshqaruvni oqilona tashkil etish- da, shuningdek, hisob ishlarini yuritish oldiga q o ‘yilgan vazifa ham da talablarga javob berishda zaruriydir. Buxgalteriya hisobida sodir b o ‘layotgan jarayonlar o ‘sha vaqt- ning o ‘zidayoq maxsus hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Bu hujjatlar buxgalteriya hisobi hujjatlari deb ataladi. Buxgalteriya hisobin ing eng muhim xususiyatlaridan biri unda barcha x o ‘jalik operatsi- yalari yoppasiga qayd qilinadi. Bu narsa barcha x o ‘jalik jarayonla- rinmg to ‘la tavsifini olish uchun zarur. Buxgalteriya hisobining yana bir xususiyati unda xo‘jalik ja - rayonlarining hujjatlashtirilishidir. Buxgalteriya hisobi tizimida qayd qilinadigan har bir operatsiya dastlab hujjatlashtiri 1 ishi kerak. Hujjat buxgalteriya hisobi m a’lumotlarining yagona manbai hisob lanadi. Shu sababli buxgalteriya hisobida hujjatsiz malumotlar ax borot sifatida tan olinmaydi. Buxgalteriya hisobi hujjatlari b o ‘lib o ‘tgan voqea-hodisalar to ‘g ‘risidagi yozm a guvohdir, y a ’ni hujj atlar o‘tgan davr to ‘g ‘risida m a ’lumot beradi. Barcha operatsiyalami qamrab oladigan hujjatlam ing mavjudli- gi buxgalteriya hisobi m a’lumotlaridan moddiy javobgar shaxslar faoliyati ustidan nazorat qilish uchun foydalanish va boshqarish uc hun asoslangan m a’lumotlar olish imkonini beradi. Buxgalteriya hisobida yig ‘m a yakunlangan k o ‘rsatkichlarni ol ish uchun y ig ‘ilgan m a’lumotlami ilmiy ishlashning maxsus usul laridan foydalaniladi. Bu usuliam ing muhim xususiyatlari shundan iboratki, ular alohida ajratib olingan korxona, tashkilot va muassa- salarning butun xo‘jalik faoliyatini uzluksiz va o ‘zaro bo glangan holda aks ettirilishini ta ’minlaydi. i l l Buxgalteriya hisobining m aiu m o tlari ayrim korxona, tashki- lot va muassasalar ham da m a’lum bir kompaniya tarkibiga kiradi- gan korxonalar guruhi b o ‘yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilish va ularning ishini audit qilish uchun audit manbai sifatida xizmat qiladi. Buxgalteriya hisobining qator hisob k o ‘rsatkichlari umum- lashtirilgan ko‘rinishda korxonaning moliyaviy holatini baholash- da ishlatiladi. Umumlashgan k o ‘rsatkichlam ing bir guruhi faoliyatni bahol- ashda buxgalteriya hisobining m a’lum otlariga asoslanadigan statis tik hisob yordamida olinadi. Hisobi hujjatiari 0 ‘zbekiston Respub likasi Statistika Q o ‘mitasi ishlab chiqqan va tasdiqlagan maxsus blankalarga ro ‘y bergan yoki sodir etilishi kerak b o ig a n x o ‘jalik jarayonlarining ham ma rekvizitlarini aks ettirilgan holda tuziladi. Bundan tashqari, korxona maxsuslashtirib ishlab chiqqan blanka shakllari ham qo‘llaniladi, ushbu hollarda ishlab chiqilgan blank- alar shakli moliya tashkilotlari tom onidan tasdiqlanishi kerak. Rekvizitlar - bu hujjat nomi, mazmuni, to ‘ldirish sanasi, tasdiqlov- chi belgilar kabi k o ‘rsatkichlami ifodalovchi yozuvlar. Rekvizitlar- ni noto‘g ‘ri yoki buzib k o ‘rsatish ham buxgalteriya hisobi tartib va tamoyillarinmg buzilishiga olib keladi. Shuning uchun buxgalteri ya hisobida hujjatlam ing rekvizitlarini aniq va to ‘g ‘ri rasmiylashti- rish talab qilinali. Blankalam ing eskirganlarini va andozaga javob bermaydigan shakllarini ishlatish ta ’qiqlanadi. Hozirgi davrda korxonalar o ‘z buxgalteriya hisobini yuritish- da zamonaviy texnika vositalaridan keng foydalanmoqdalar. B un da korxonalarga birlamchi hujjatlam i hamma standartlar talabiga rioya etgan holda, hisoblash texnikalari orqali ishlab chiqarishga ruxsat etilgan. O ‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida belgilangan hollar da b a ’zi hujjatlar qat’iy hisobda olib boriladi. Bunday blankalar- dan foydalanish va ular asosida hisob yuritish tartibi ham da ular dan fbydalanuvchi korxonalar doirasi moliya vazirligi va tegishli boshqarmalar tomonidan belgilanadi. Q at’iy hisobda turgan blankalar o ‘m atilgan tartibda tartib raqa- mi bilan belgilanadi, albatta korxona muhri, m as’ul xodimning 112 irazosi bilan ham tasdiqlanishi zarur. Blankalarda m a ’lumotlar aks ettirilishining ahamiyati shundaki, aw alam bo r xo'jalik jarayoni ro 'y berganligining isbotini bersa, ikkinchidan mulkchilik saqlan- ishini ta ’minlaydi va yana korxona ichki boshqaruvi uchun ham da yuqori boshqaruvi, audit nazorati, tekshiruvi uchun ham xizmat qiladi. Hujjatdagi m a’lumotlardan foydalanib korxona, muassasa, tashkilotlar faoliyati o ‘rganiladi, tahlil qilinadi, baho beriladi va te gishli xulosalar chiqarilib, ular asosida chora-tadbirlar belgilana- di, tegishli qonun qoidalar qabul qilinadi va hayotga tatbiq etiladi. Download 5.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|