Ishlab chiqarish amaliyoti

1.3. Shaxta maydonini ochish

Konning yuqori qismi shtolnyalar bilan razvedka qilingan. Jami 9ta shtolnya o’tilgan. №7 va №10 shtolnyalaridan boshqa barchasi so’ndirilgan. Shtolnyalar murakkab kon-geologik sharoitlarda effuzivlar ichida siqilib qolgan va tektonik surilishlar natijasida o’ta maydalangan ko’plab metamorfik slanetslar bloklari orasidan o’tilgan. Bu uchastkalarda yuqori kon bosimi mavkudligi tufayli lahimlar chala yog’och okladlar (НДО) yoki metall mustahkamlagichlar (АП) bilan mustahkamlangan.
№7 va №10 shtolnyalarining ko’ndalang kesim yuzalari va qiyalik burchagi xavfsizlik qoidalari talablariga javob bermaydi. Bu shtolnyalarni rekonstruksiya qilish ilojsiz va ulardan ekspluatatsiya jarayonida foydalanib bo’lmaydi.
Ochish usulini tanlashda 3ta variant ko’rib chiqilgan:

1. 
   +1050 m balandlikdagi kapital shtolnya va 2ta stvollar: ruda ko’taruvchi ko’r stvol hamda yer yuzidan aniqlangan zaahiralarning quyi chegarasigacha o’tilgan shamollatish stvoli bilan ochish;
   
2. 
   2ta vertikal kletli stvollar (birinchi variantdagi stvollar bilan bir xil koordinatalarda) bilan ochish;
   
3. 
   Qiya transport stvoli va vertikal shamollatish stvoli bilan ochish;
   

Birinchi variantda asosiy ruda chiqariluvchi lahim +1050 m balandlikdagi kapital shtolnya bo’lib, bu shtolnya №10 razvedka shtolnyasining mavjud sanoat maydonchasidan foydalanishi ko’zda tutilgan. Shtolnya uzunligi 2010 m. shtolnya noturg’un jinslardan o’tilgani uchun beton va temir-beton bilan mustahkamlanadi. +1105 m, +985 m, +925 m va +865 m balandlikdagi gorizontlar sgarqiy flangda kletli ko’r stvol bilan, g’arbiy flangda yer yuzi bilan tutashadigan vertikal stvol bilan ochiladi. Qazilgan ruda yuqori gorizontlardan capital shtolnya gorizontiga rudatushirgich orqali tushiriladi, pastki gorizontlarda qazilgan ruda esa kletli ko’r stvol orqali chiqariladi.

Ikkinchi variantda kon ikkita vertikal stvollar bilan ochiladi. Bu variant birinchisidan kapital shtolnya yo’qligi va stvolning yer yuziga tutashishi bilan farq qiladi. Qazilgan ruda bevosita asosiy stvoldan yer yuziga chiqariladi.
Uchunchi variantda asosiy vertikal stvol o’rniga qiya transport stvoli (НТС) o’tilib, qazilgan ruda undan yuk ko’tarish qobiliyati 20 t bo’lgan MCAЗ – 6401 avtosamosvallarida chiqariladi. Qiya transport stvolining yuklash stansiyasi bilan birgalikdagi uzunligi – 3200 m, ko’ndalang kesim yuzasi – 21,0 m², qiyalik burchagi - 5°. Bunda qazilgan ruda kapital rudatushirgich orqali pastki gorizontga tushirilib, u yerda avtosamosvallarga yuklanadi va unda yer yuziga, keyin to’g’ri Angren oltin saralash fabrikasiga jo’natiladi.
Barcha variantlar batafsil o’rganib chiqilganidan so’ng, ikkinchi variant ma`qul ko’rilgan. Birinchi variantda №10 shtolnyasini rekonstruksiya qilish murakkab edi. Bundan tashqari, bu variantda rudani chiqarish uchun avval uni ko’r stvoldan yuqoriga chiqarish, keyin uni qayta yuklab, shtolnyadan yer yuziga chiqarish transport xarajatlari yuqori bo’lishiga sabab bo’lardi. Uchinchi variantda esa qiya stvolning uzunligi katta, uni o’tish va saqlab turish xarajatlari yuqori edi. Konning yillik ish unumdorligi kichik bo’lganligi uchun ham qiya stvol o’tish maqsadga muvofiq emas edi (qiya transport stvoli bilan ochish ish unumdorligi yiliga 500 ming tonnadan 1 mln tonnagacha bo’lgan shaxtalarda samarali, bizning shaxta loyihaviy ish unumdorligi esa 240 ming tonna edi).