Ishlab chiqarish xonalarining sun’iy yoritilishni aniqlash. Ishning maqsadi

5-amaliy mashg‘ulot.
Variantlar

Variant	Xonaning uzunigi (A)	Xonaning eni (B)	Xonaning balandligi (H)	Yoritish turini tanlaymiz	hR	Yorug’lik oqimi uchun koyfisent (η)	EH – me’yoriy yoritilish	KSS yoritgichlari uchun turi (λ)	zahira koeffitsiyenti (K )	Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti (Z)
1	7,2	5,6	3,2	LB40-1	0.8	0.59	300	D	1.4	1.1
2	8,5	6,7	3,8	LB40-1	0.8	0,65	300	K	1,6	1.1
3	7,5	5,7	3,4	LD40-1	0.8	0,69	500	G	1,5	1.1
4	9,5	8,2	3,5	LB65-1	0.8	0,89	400	M	1,8	1.1
5	10,5	9,2	4,5	LD65	0.8	0,63	200	L	1,7	1.1
6	11,5	10,2	3,7	LB80-1	0.8	0,67	300 −500	D	1.4	1.1
7	6,5	4,8	3	LB18-1	0.8	0,68	100	K	1,6	1.1
8	8,2	6,8	3,6	LETS18	0.8	0,60	300	G	1,5	1.1
9	9,2	7,8	4	LB36	0.8	,065	500	M	1,8	1.1
10	10,2	9,8	4,2	LETS36	0.8	0,69	400	L	1,7	1.1

Sun’iy yoritilishni hisoblash.


Xonalarning sun’iy yoritilishini lyuminessen lampalardan foydalanish orqali hisoblash.

• 
  Buxgalteriya xonadagi sun’iy yoritilganlikni aniqlash.Xonada personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladi
  
• 
  Dastlabki ma’lumotlar:
  
• 
  Xonaning uzunigi A = 7,2 m;
  
• 
  Xonaning eni V = 5,6 m;
  
• 
  Xonaning balandligi N = 3,2 m;
  
• 
  Qaytgan (aks etgan) koeffitsiyent:
  

shiftning ρ_n = 70 %;
devorlarning ρc = 50 %;
ishchi yuzaning ρ_R = 30 %
1.Yorug’lik manbasini tanlaymiz. Eng iqtisodiy oq rangli lampalarni ishlatamiz LB.
2.Yoritgich turini tanlaymiz. Qatorli yoritgichlarni ikki lampali LV003-2x40-001 turini LB40 ning KSS si bilan D turidan foydalanamiz.
3.Yoritgichning shiftdanilib osilib turishini h_S = 0 m deb qabul qilamiz.
4.Ishchi yuzaning balandligini OST 32.120-98 (jadval. 4) ga binoan hR = 0,8 m deb qabul qilamiz.
Jadval 6
Ishlab chiqarish korxona xonalarining yoritilish normalari
(izvlechenie iz OST 32.120-98).

Sex,uchaska, ish o’rni va uskunalarining nomlanishi	Tekislik yuzasining meyyoriy yoritilishi	Ko’rish uchun begilangan ish razryadi	Umumiy yoritilish
			Yoritilganlik, lk
			Gaz raz- ryadli lampalar	Chug’lanma lampalar
Texnik hizmat ko’rsatish sexi TO-3, TO-4, joriy (hozirgi) ta’mirlash TR-1, texnik hizmat ko’rsatish punkti TO-2, singdirilgan-quritish maydoni, yuvish mashinalari, nasos stansiyalari, strelali (temir yo’l) postlar	G-0	VI	150^*	75^*
Sexning joriy (hozirgi) ta’mirlash TR-2, TR-3, kapital (remonta) ta’mirlash KR-1, KR-2, elektr mashinalarini ta’mirlash bo’limlari	G-0	VI	200	100
Yig’ish (sborka qilish, elektroapparatnыy,elektromashina sexi, joyidan jilmay aylanadigan (buksovoy)detallarni ta’mirlaydigan sex, elektrolit i dissillyatorli xonalar	G-0,8	VI	200	100
Telejkali, g’ildirakli, mexaniqli, uskunali, dizel sexi, refrijeratorli harakatlanuvchi tarkibli va passajirli vagonlarsh ta’mirla,muzlatgchlixonalar va uskunalar , yonilg’ili apparaturalar, termik bo’limlar, vagon – g’ildirakli utaxonalar	G-0,8	Va	300	200
Payvandlash bo’limlari, detallarni ko’ydirish va toblash (qizdirish) pechilari	G-0,5	VII	300	150

5. Yoritgichning shiftdanilib osilib turishini aniqlash(1) quydagicha

H_R = H – h_S – h_r
N – xonaning balandligi, m;
h_S – Yoritgichning shiftdanilib osilib turishi, m;
h_R – ish yuzasining balandligi yoki tekisligi m.


H_R = 3,2 – 0,8-0 = 2,4 m.
6.Lyuminessent yoritgichlarning qatorlar orasidagi optimal masofasini L aniqlash fomulasi (2), jadval bo’yicha. (5)
L =  ∙ N_R , (2)
Bu yerda L – yoritgichlar orasidagi yoki qatorlar orasidagi optimal masofasi, m;
H_R – Yoritgichning shiftdanilib osilib turishi, m;
 − yoritgichlar orasidagi masofani aniqlash uchun koeffitsiyent.
Tavsiya etiluvchi  jadvalda keltirilgan. 5 [16].
jadval 7
KSS turudagi yoritgichlar uchun tavsiya etiluvchi  .

KSS turi	S	E
Konsentrlangan (boyetilgan, tuyingan) (K) Uzoqa chuzilgan (chuqurlashgan) (G) Kosinusli (D) Teks, bir me’yorda (M) Yarimkengaygan (L)	0,6 0,9 1,4 2,0 1,6	0,6 1,0 1,6 2,6 1,8

Izoh. S lyuminessent lampalar uchun tavsiya etiladi, E – qolgan xollarda.


D turudagi KSS yoritgichlari uchun λ = 1,4 deb qabul qilamiz:
L = 1,4 · 2,4 = 3,4 m.
7.Yoritgichlarning qatorlar sonini N quydagi fomula orqali aniqlaymiz (3):

Bu yerda V -xonaning eni ,m;
L- yoritgichlar orasidagi yoki qatorlar orasidagi optimal masofasi, m;
N = 5,6/3,4 = 1,6.
N = 2 deb qabul qilamiz.
8 OST 32.120-98 (jadval.6) dan personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladigan xona uchun normal yoritilishni tanlaymiz
Jadval 8

Umumiy va yordamchi bino (xona)lar uchun lyuminessent lampalar orqali yoritilish

normasi (OST 32.120-98)

Xonalar	Tekislik yuzasining yoritilishi normalash	Yoritilganlik, lk,
Kabinetlar, ishchi xonalar Proyektli zallar, chizma byurolar Mashina yozuvli va mashina hisobli byurolar Majlislar zali personal elektron –hisoblash mashinasi (PEVM) ishlatiladigan xona passajirlar dam olishi uchun xonalar elektrli markazlashtirish posti	G-0,8 G-0,8 G-0,8 G-0,8 G-0,8 G-0,8 G-0,8	300 500 400 200 300 − 500 100 300

E_N = 400 lk.
9 Xonaning yuzasini quydagi formula orqali aniqlaymiz (4):
S = A ·B .
Bu yerda A = xonaning uzunigi,m;
V = xonaning eni, m;
S = 7,2 · 5,6 = 40,3 m².
10 Zaxira koeffitsiyentini tanlaymiz jadval. 7
Jadval 9
Zaxira koeffitsiyenti (OST 32.120-98).

Xona	Xonalar misolida	Koeffitsiyent zapasa, k
Havo muhitli ishlab chiqarish xonasi: a) chang,tutun, 1 dan 5 mg/m^3 gacha sust harakatlanuvchi b) 1 mg/m^3 cha chang, tutun sust harakatlanuvchi	Chlangarlik sexi, metal quymachilik,payvandchilik, yig’ish (sborka qilish) , KR-1, KR-2 Sex TR-1, TR-2, mexaniqli, rolikli bo’limlar, vagon-g’ildirakli ustaxonalar, elektromashinali sexlar	1,6 – 1,8 1,4 – 1,5
Umumiy va yordamchi xonalar, passajirli bino normal muhit va sharoitli vokzallar	Kabinetlar va ishchi xonalar, VDT va PEVM li xonalar, o’quv xonalar, laboratoriyalar, majlislar zali, kassa zallari	1,4

K = 1,4.
11 Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti quydagicha qabul qilamiz (. p. 3)
Chug’lanma lampalar uchun, DRL va DRI Z = 1,15,
lyuminessent lampalar uchun Z = 1,1.
Z = 1,1.
12 Xonaning indeksi φ quydagi formula orqali aniqlanadi (5):

φ = 40,3/2,4 (7,2 + 5,6) = 1,3.
13 Yorug’lik oqimining koeffitsiyentini η ishlatamiz
Yorug’lik oqimi uchun ishlatiladigan koeffitsiyentlar

D turda KSS li yoritkichlar uchun ρ_n = 0,7, ρ_c = 0,5, ρ_r = 0,3 xonaning indeksi φ =1,3 interpolyatsiyasini quydagicha qabul qilamiz η = 0,59.

14 bir qator yoritgichlarning talab qilinuvchi yorug’lik oqimini quydagi formula yordamida aniqlaymiz (6):
F = E_H S K Z / N
Bu yerda F – bir qator yoki bir dona lyuminessent yoritgichlarning talab qilinuvchi yorug’lik oqimini , lm;
E_H – me’yoriy yoritilish SNiP 23-05-95 yoki OST 32.120-98 bo’yicha, lk;
S – maydon yuzasi, m²;
K – zahira koeffitsiyenti;
Z – Yoritilishning tengsizlik koeffitsiyenti;
N – lyuminessent lampalar yoki qatorlar soni, dona;
 − ishlatiladigan yorug’lik oqimining koeffitsiyentini.


F = 400 · 40,3 · 1,4 · 1,1/2 · 0,59 = 21 038 lm
15 Bir qatordagi yoritgichlar sonini quydagi formula yordamida aniqlaymiz (7).
n =F / F_sv,, (7)
Bu yerda n –bir qatordagi lyuminessent yoritgichlarning soni, dona.;
F_sv – Bitta yoritkichning yorug’lik oqimi, lm.
LB40-1 lampali yorug’lik oqimini jadval. 9


Jadval 10
Lyuminessent lampalarning texnik ma’lumoti.

Lampa turi	Quvvati, Vt	Belgilangan yorug’lik oqimi, lm
Lyuminessent lampalarningumumiy ko’rsatgichlari (GOST 6825-74)
LB15-1 LD15 LB20-1 LD20 LB30-1 LD30	15 15 20 20 30 30	835 700 1200 1000 2180 1800
LB40-1 LD40-1 LB65-1 LD65 LB80-1 LD80	40 40 65 65 80 80	3200 2600 4800 4000 5400 4300
Energiya tejamkor lyuminessent lampalar (GOST 6825-91)
LB18-1 LETS18 LB36 LETS36 LB58 LETS58	18 18 36 36 58 58	1250 850 3050 2150 4800 3300

Izoh. Lampalar turidagi harf va raqamlarning o’qilishi: L – lyuminessentnaya (lyuminessentli), B – belaya (oq), D – dnevnaya
(kunduzgi), E – estestvennaya (tabiiy), S – s uluchshennoy svetoperedachey (yaxshilangan rang uzatuvchili); harflardan keyingi raqamlar – lampaning quvati vattlarda,ohirgi raqam– modifikatsiya raqami.


F_l = 3200 lm. Ikki lampali LB40-1 yoritgichning yorug’lik oqimi
F_sv = 2 · F_l = 2 · 3200 = 6400 lm.
n = 21 038/6400 = 3,3 dona.
n = 3 deb qabul qilamiz.
16 Yoritilganlik aniqligini quydagi formula yordamida topamiz E_fakt (8).

• 
  lyuminessent yoritkichlar uchun
  

E_fakt = E_NF_fakt / F.
Bir qator yoritgichlarning yorug’liklar oqimining aniqligi:
F_fakt = n F_sv= 3 · 6400 = 19 200 lm,
E_fakt = 400 · 19 200/21 038 = 365lk.
17 Yoritilganlikni normal miqdordan og’ishi Δ quydagi formula yordamida topamiz (9):
 =100(E_fakt − EN) / E_N, (9)
Be yerda  − Yoritilganlikni normal miqdordan og’ishi,%.
Δ = 100(365 – 400)/400 = – 8,75 %.
18 Yoritilganlik normal miqdordan 8,75 % ga kam bo’lib bu og’ishi SN va Q 23-05-95 talablarini qoniqtiradi.