Ishlab chiqiluvchi texnologik jarayonlarning texnik-iqtisodiy kо’rsatkichlari

6. Iqtisodiy samaradorlikni hisoblash. Minimal tannarxga asoslangan 
variantlarni taqqoslash shunday holda o’tkaziladiki, agarda taqqoslanuvchi 
variantlar o’zini bajarilishi uchun qo’shimcha kapital qurilishga sarflanuvchi 

---

mablag’ni talab еtmasa. Bu holda iqtisodiy samaradorlik quyidagi formula bo’yicha 
aniqlanadi 
Е = (S
B 
- S
Ya
) V
Ya
, 
bunda S
B ,
S
Ya
- bitta detalni bazaviy va yangi texnologiya bo’yicha 
tayyorlash tannarxi; V
Ya 
- yangi texnologiya bo’yicha detallar chiqarish hajmi, dona. 
Agarda yangi texnologik jarayon (TJ) qo’shimcha kapital harajatlarni talab 
еtsa, variantlarni taqqoslash harajatlar yig’indilarini taqqoslash yo’li bilan olib 
borish kerak
P = S + К, 
bunda К - berilgan TJ bo’yicha kapital harajatlar. 
P-yig’indi harajatlar har qaysi taqqoslanuvchi variant uchun aniqlanadi. 
Minimal harajatli P
imin
variant еng yaxshisi deb tan olinadi.Еng yaxshi variantni 
tadbiq еtishdagi yillik iqtisodiy samaradorlik taqqoslanuvchisi bilan taqqoslash 
bo’yicha shu variantlar harajatlarining yig’indilari ayirmasi bilan aniqlanadi: 
Е
y
= P
i 
-P
ivin
Muhim farqlanishlardan taqqoslanuvchi variantlar chiqarish hajmi va 
mahsulot sifati bo’yicha, va shuningdek variantni amalga oshirish muddati bo’yicha 
taqqoslanuvchi bo’yicha oshgan, unda mahsulot tannarxi va bazaviy variant 
bo’yicha qo’yilgan kapital mablag’ chiqarish hajmini yangi texnologiya bo’yicha 
qayta hisoblash kerak: 
Е = (S
b 
+ К
b
)V
ya 
/ B
b
- (S
ya
+ К
ya
) 
bunda S
b 
, S
ya 
- bazaviy va yangi texnologiyalar bo’yicha detallar chiqarish 
hajmining tannarxlari ; К
b
, К
ya 
- bazaviy va yangi texnologiyalar bo’yicha 
sarflanadigan kapital mablag’lar; V
b
, V
ya
- bazaviy va yangi texnologiyalar bo’yicha 
detallar chiqarish hajmi. 
Yillik iqtisodiy samaradorlikka qo’shimcha qilib yangi variant bo’yicha 
texnologik ta’minot vositalari (TTV - STO) uchun aniqlash maqsadga muvofiq 

xisob
= К
ya 
- К
b 
/ S
b
- S
ya 
Qoplash muddatini shunday muddat bilan solishtiriladiki, qaysi korxona 
uchun, davlat, bank va qaysidur boshqa tashkilotlar TJ еskisini takomillashtirish 
yoki yangisini ishlab chiqish uchun kerakli zarur vositalarni ajratishi mumkin.