Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Маккажўхорини чанг қоракуя касаллиги 
Sorosporium relianum Mc. Apl. f. zeae  
Маккажўхорининг бу касаллиги Марказий Осиёда, Молдавияда, Шимолий Кавказда, 
Украинада кенг тарқалган. 
Касаллик маккажўхорини султонини ва сўтасини зарарлайди. Касалланган султон тўлиқ 
ёки қисман чангланувчи қора массага айланади. Сўта ўрнида шиш пайдо бўлади, бу шишлар ичида 
кўплаб қора массали спора ҳосил бўлади. Сўта пишиш даврига бориб яшил ва зич сўта ўрамлари 
сарғаяди, қурийди ва очилади. Споралар секин тарқалади, чунки буларни сўта толалари тўсиб 
туради. Касалланган ўсимлик ўсишдан орқада қолади, барги кучли ривожланади ва ранги 
ўзгаради, ҳосилдорлик 15-20 % камаяди. 

---

68 
Телиоспоралар асосан маккажўхори иплари ҳосил бўлиш пайтида пишади. Улар чангиб 
маълум бир қисми (асосан) тупроқ бетига тушади. Маълум қисми уруққа тушади асосан донни 
(сўтани) йиғиштириш пайтида. Патоген билан зарарланиш уруғни униш пайтида уруғ ниши ер 
бетига чиққунигача рўй беради. Айрим вақтда ўсимлик 2-3 барг ҳосил қилганида рўй беради. 
Телиоспоралар ўсиб фрагмабазидияли базидоспоралар ҳосил қилади. 
Спораларни кўплаб ўсиши ҳарорат 28-30 °С даража ва меъёрдаги намликда яхши ўтади. 
Ҳамма телиоспоралар шу йилнинг ўзида унмайди, айримлари 2 йил давомида униб чиқиш 
қобилиятини йўқотмайди. 
Sorosporium relianum Mc. Apl. f. zeae фақат генератив органларини емирмасдан, балки 
вегетатив ҳужайраларини ҳам емиради. 
Қарши кураш: Алмашлаб экиш, уруғларни экишдан олдин албатта дорилаш, чидамли 
навлар экиш. 
Саволлар: 
1. Ун 
шудринг 
касаллигини 
аломатлари, 
зарари, 
қўзғатувчи 
замбуруғнинг биологияси ва қарши кураш чораларини айтинг? 
2. Тош (ўроқ) куя касаллигини зарари қандай? 
3. Маккажўхорини чанг қоракуя касаллигини тарқалиши, зарари ва қарши кураш чораларини 
таърифланг?