Қишлоқ хўжалик машиналари ва жиҳозларини

4.Маркѐрлар. 
Маркѐрлар экиш агрегатини доим биринчи йўлига параллел тўғри чизиқ 
бўйлаб йўналтириш ѐндаш қаторлар орасининг асосий қаторлар орасига тенг 
ѐки белгиланган кенглида бўлишини таъмирлаш учун хизмат қилади. 
Агрегатнинг бориб-келиб ѐнма-ѐн ўтишида четга суришлик ҳосил қилган 
қаторлар ораси ѐндош қаторлар ораси дейилади. Рамага осилган сошниклар 
ўртасидаги масофа асосий қаторлар ораси деб аталади. Одатда ғўзаларга ишлов 
берадиган ва ҳосилни йиғадиган машиналар сеялка изидан юриши лозим. 
Сеялка изини осон топиш учун ѐндош қаторлар ораси асосий қаторлар 
орасидан 5…7 см кенгроқ ѐки торроқ қилинади. 
Маркѐр сеялка рамаси шарнирли бириктирилган штанга ва унинг ичига 
подшипникда ўрнатилган диаметри 250…300 мм ли сферик дискдан иборат. 
Диск ҳаракат йўналишига 15

…20

бурчак ҳосил қилиб ўрнатилади. Тўрт 
ғилдиракли трактор билан ишлаганда маркѐр изидан тракторнинг доим ўнг 
ғилдираги йўналтирилади уч ғилдиракли тракторнинг эса бошқариладиган олд 
ғилдираги йўналтирилади. Тўрт ғилдиракли трактор ишлатилганда маркѐр 
қулочи 
ё
у
b
С
А
l



2
/
)
(
, чап маркѐр қулочи 
ё
b
С
А
lч



2
/
)
(
бу ерда А-
сеялкадаги 
четки 
сошниклар 
ўртасидаги 
масофа; 
С-трактор 
олд 
ғилдиракларининг марказалари ўртасидаги масофа; b
ѐ
-ѐндош қаторлар 
орасининг кенглиги. Уч ғилдиркли трактор ишлатилганда ўнг ва чап маркѐрлар 
қулочи бир-бирига тенг 
ё
ч
y
b
A
l
l



2
/
. Маркѐр қулочи деб, четки сошник 
марказидан сферик дискнинг пастки тиғигача бўлган горизонтал масофага 
айтилади.
Маркѐр гидроцилиндр билан кўтарилади ва иш ҳолатига туширилади. 
Гидроцилиндрнинг штокига таъсир этувчи Р кучни аниқлаш учун маркѐр ва 
кўтариш механизми маштабда чизилади. Схемадан 
l
mg
l
Р
/


бу ерда m-
маркѐр массаси; g-эркин тушиш тезланиши. 
Назорат саволлари 
1. Сошникларнинг вазифаси ва тузилиши? 
2. Сирпанма сошник параметрларини қандай аниқланади? 
3.Загортач турлари? 
5. Маркѐрлар вазифаси ? 

---

91