Sol orında soraw tuwıladiki,- vahhobiylarga járdem beriwden Angliyanıń maqseti ne edi?
Abdul vahhob óz táliymatın 1730 - jıllardan basladı. Kúshli diniy bilimge iye bolǵanlıǵı onıń tárepdarlarınıń asıwına sebep boldı. Hemmer onı ekonomikalıq támiyinlep turdi. Olar daslep xalıq arasında waz sóylewshilik menen sheklengen bolsalar, keyinirek ámeliy - áskeriy - qaraqshılıq jolına ótip aldılar. Qay jerge hújim qilsalar, sol jerde mazarlardı, meshitlerdi, múqaddes jaylardı wayran etdiler. Nátiyjede tariyx ushın úlken áhmiyetke iye bolǵan estelikler qirilib ketti. vahhobiylar arasındaǵı fanatizm chidab bolmaydı dárejege jetti. Olardıń túp túsin kórsetetuǵın qılmıslarınan biri 1802 - jılı júz berdi. Olar Karbaloga hújim etdiler, Imom Husayn meshitin taladilar, altın suwı yugurtirilgan gerbishlerdi taladilar, 2 mińnen aslam kisin semserden ótkerdiler, hátte hámledar hayallardı semser menen qornini jarıp tasladılar. Olardıń mámleketi tezlik menen kengaydi. 1806 - jılda Makka qalasına bastırıp kirdilar, tek Ka'bani talashga erlik etpediler tek. O'nlab meshit - medreseler wayran etildi. Olar Madinani iyelep payǵambar qábirlerine shekem wayran etip, taladilar. Onıń janına doshqozon qurib awqat pishirdilar. Abdul vahhob 1732 - jıl opat etdi. Lekin onıń tárepdarları vahhobiylik bayraǵina astındaǵı urısları 1932 - jılǵa shekem, tokı Saudiya Araviyası tashkil tapgunchga shekem dawam etdi.
Soraw : vahhobiylik Ózbekstanda ne ushın tarqaldı?
Birinshi sebep - 70 jıllıq dinsizlik - ruwxıy jarlılıqtan keyin ideologiyalıq boslıq payda boldı.
Ekinshisi - Ózbekstan ǵárezsizlikke eriskennen keyingi dáwirdegi ekonomikalıq jáne social qıyınshılıqlar.
Úshinshisi - Islam dinin tereń bilgen alım hám ruxaniylardıń kebiro dáwirinde repressiya etiliwi hám diniy islerdiń bir gruppa shalamullalar qolına túsip qalǵanlıǵı.
Tórtinshisi - Bizge shegara daǵı mámleketlerde Islam fundamentalizmi hám ekstremizmining kusheytiwi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
