Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети Қўқон филиали 15-21 эаичт гуруҳ талабаси Умаров Отабекнинг Электроника ва оптоэлектроника фанидан тайёрлаган мустақил таълим иши mavzu: Quyosh elementining parametrlarini xisoblash

Salt yurish kuchlanishi. Quyosh elementida paydo bo‘ladigan maxsimal kuchlanish miqdori.

• 
  Diffuziya toki yorug‘lik tashuvchi dreyf tokini kompensatsiyalaydi.
  
• 
  P – n o‘tishning qarama – qarshi qutblarida salt yurish kuchlanishi (V_oc) paydo bo‘ladi.
  
• 
  Bu quyosh elementi yaratishi mumkin bo‘lgan maxsimal kuchlanishdir. Quyosh elementining volt – amper xarakteristikasi uchun tenglama: (2.2)
  

V_oc ni quyosh elementi tenglamasida tokni nolga teng deb, aniqlash mumkin:
(2.3)

• 
  Salt yurish kuchlanishi p – n o‘tishning qarama – qarshi tomonida yig‘ilgan ortiqcha yorug‘lik tashuvchilar miqdoriga bog‘liq.
  
• 
  Tashuvchilar soni quyidagilar bilan aniqlanadi:
  

1. 
   Qancha tashuvchilar ajratuvchi maydonga “ОПЗ” yetib borganligi bilan, ya’ni asosiy bo‘lmagan tashuvchilarning diffuzion uzunligi bilan.
   
2. 
   Asosiy bo‘lmagan tashuvchilar rekombinatsiyasi tezligi bilan aniqlanuvchi qorong‘ulik toki kattaligi bilan.
   

• 
  Shunday qilib, salt yurish kuchlanishi quyosh elementida rekombinatsiya indikatoridir; kuchlanishni oshirish uchun mumkin bo‘lganicha rekombinatsiyadan qutilish kerak [25].
  

Qisqa tutashuv toki. Kuchlanish nolga teng bo‘lganida (yani quyosh elementi qisqa tutashgan bo‘lsa) quyosh elementi orqali o‘tuvchi tok. Qisqa tutashuv toki odatda I_sc bilan belgilanadi.

• 
  Qisqa tutashuv toki – quyosh elementi xosil qilishi mumkin bo‘lgan maxsimal tok.
  

(2.4)
Qisqa tutashuv toki quyidagi faktorlar bilan aniqlanadi:

• 
  Quyosh elementi yuzasi bilan.
  
• 
  Fotonning miqdori va spektral tarkibi bilan.
  
• 
  Yutuvchining optik xossalari bilan (yutilish va qaytarilish koeffitsientlari bilan)
  
• 
  Tashuvchilarning to‘planish extimolligi bilan. Tokni oshirish uchun:
  
• 
  Yarimotkazgichdan qaytishni va metall kontaktlarni pasaytirish.
  
• 
  Yarimo‘tkazgichda yutilishni oshirish.  Rekombinatsiyani kamaytirish [30].