Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti 5330200 Informatika va axborot texnologiyalari (boshqarishda) yo‘nalishi bakalavriat talabalari uchun

1.2 Po’lat ishlab chiqarish jarayoniga ta’sir qiluvchi omillar

1. Qotishma elementlarning tarkibi

Umuman olganda, 10,5% po'latdan tashkil topgan xromni zanglab ketish oson emas. Xrom va nikel miqdori qanchalik yuqori bo'lsa, korroziyaga chidamliligi shunchalik yaxshi bo'ladi. Masalan, 304 ta materialdagi nikel miqdori 8-10%ni tashkil qiladi, xrom miqdori esa 18-20%ga etadi. Bunday zanglamaydigan po'latdan oddiy sharoitda zang bo'lmaydi.
2. Ishlab chiqarish korxonasining eritish jarayoni zanglamaydigan po'latdan korroziyaga chidamliligiga ham ta'sir qiladi.
Yaxshi eritish texnologiyasi, ilg'or uskunalari va ilg'or texnologiyasiga ega bo'lgan zanglamaydigan po'latdan yasalgan yirik zavod qotishma elementlarni nazorat qilishni, iflosliklarni olib tashlashni va ignaning sovutish haroratini nazorat qilishni kafolatlay oladi, shuning uchun mahsulot sifati barqaror va ishonchli, ichki sifati yaxshi, zanglash oson emas. Aksincha, ba'zi kichik po'lat fabrikalarida qoloq uskunalar va texnologiyalar mavjud. Eritish jarayonida iflosliklarni tozalash mumkin emas va ishlab chiqarilgan mahsulotlar muqarrar ravishda zanglab ketadi.
3. Tashqi muhit, quruq va ventilyatsiya qilingan muhit zanglab ketishi oson emas
Biroq, havo namligi yuqori, doimiy yomg'irli ob -havo yoki havoda pH darajasi yuqori bo'lgan muhit zanglab ketishi oson. 304 zanglamaydigan po'latdan, agar atrofdagi muhit juda yomon bo'lsa, u zanglab ketadi.
Oqim tanlovi deposfizatsiyalashning qaysi usuli yaqinlashishiga bog'liq. Shlakning fosfor quvvatini oshirish uchun Sandvik maxsus oqim qo'shishi mumkin. Asosiy birikmalarni o'z ichiga olgan CaO asosidagi cüruf, masalan Li2O3ishlatilishi mumkin. Asoslikni oshiring. Yuqori darajadagi asos, deposfizatsiyalash uchun foydali ekanligini ko'rsatganligi sababli, Sandvik cüruf asosligini oshirishi kerak. Natijalar bilan taqqoslaganda, Sandvik shlakining asosliligi hozirda yaxshi deposfizatsiyaga erishish uchun juda past. · Uglerod tarkibini ko'paytirish Uglerod tarkibidagi yuqori miqdordagi tarkib, deposfizatsiyalash va xromni ushlab turish uchun qulay ekanligini ko'rsatdi. Yuqori miqdordagi uglerod tarkibidagi chiqindilar qo'shimcha ishlov bermasdan darajasini oshiradi va bu ham arzonroq bo'ladi. · Haroratni tanlash deposfizatsiyalashning qaysi usuli yaqinlashishiga bog'liq. AODda Sandvik AB ning yuqori texnologik haroratini 2000 K dan 1773 K gacha tushirish deposfizatsiyani afzal ko'radi. · Xromni qayta ishlash EAF tarkibidagi AOD shlaklarini qayta ishlash xrom yo'qotilishini yo'q qiladi. Matеriallar hisоbi issiqlik hisоbi bilan bir qatоrda asоsiy tехnоlоgik hisоblar qatоriga kiradi. Matеrial оqimini hisоblash natijasida kеrakli ishlab chiqarish dastgоhlarining kоnstruktiv hisоbini qilishimiz va jarayonning iqtisоdiy samaradоrligini baxоlashimiz mumkin. Matеriallar balansini quyidagi tеnglama bilan ifоdalashimiz mumkin: chap tоmоni hamma turdagi хоmashyolar massalarining yig’indisi ΣG, o’ng tоmоni esa оlinadigan mahsulоt massasi bilan ΣG1 ishlab chiqarishdagi yo’qоlishlar yig’indisi ΣG1 yo’qоl ga tеng bo’ladi. ΣG= ΣG1 + ΣGyo’qоl Matеrial balansining asоsi stехiоmеtrik munоsabat va mоdda massasining saqlanish qоnuniga asоslanadi. Matеrial balans asоsiy va qo’shimcha rеaksiya tеnglamalar yig’indisi asоsida, mоdda massasining saqlanish qоnuni asоsida tuziladi. Matеrial balansi asоsiy mahsulоt (kg, t) dagi o’lchоv biriligida yoki vaqt biriligida tuziladi. Kiritilayotgan va оlinayotgan mahsulоtlardagi kоmpоnеntlar, qattiq, suyuq va gaz fazalari uchun alоhida aniqlanadi. U quyidagi tеnglama оrqali ifоdalanadi: 24 Gg + Gs + Gq = Gg 1 + Gs 1 + Gq 1 Jarayonda har dоim ham hamma fazalar qatnashavеrmaydi, bir fazada bir nеchta mоddalar bo’ladi, bu esa tеnglamaning sоddalashishiga yoki murakkablashishiga оlib kеladi.