Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti foydali qazilma konlarini qidirish
Download 4.77 Mb. Pdf ko'rish
|
Foydali qazilma konlarini qidirish va razvedka qilish asoslari 2-qism
- Bu sahifa navigatsiya:
- Chechett-Richards formulasi
- Shlixlar xaritasi
- Shpurlardan namuna olish usuli
|
Chegaraviy miqdor - konni chegaralashni eng muvofiq varianti va foydala-
nishning maksimal darajada iqtisodiy samarasini ta‟minlovchi, ma‟danlardagi yo„l qo„yiladigan f.q. (metall) ning eng kichik miqdori. F.q miqdorlari bir tekis, qonuniyat asosida o„zgarib boradigan konlarni chegaralash minimal sanoat miqdori asosida olib boriladi. U balansdagi va balansdan tashqaridagi zaxiralar uchun aniqlanadi. Chegaraviy miqdorning yuqori qiymati odatda minimal sanoat miqdori hisoblanadi, quyi chegarasi bo„lib boyitish fabrikalari qoldiqlari (chiqindilari)dagi f.q. (metallni) miqdori hisoblanadi. Chegaraviy miqdorning asoslab olinishi konni ishlatishning iqtisodiy samaradorligini baholashda muhim ahamiyatga ega. Chechett-Richards formulasi - namunani qisqartirilgandan keyingi yo„l qo„yilishi mumkin bo„lgan og„irligini va eng yirik bo„lakchalar (zarralarning) o„lchamini bog„lovchi tenglama: Q=Kd 2 , bunda Q - namunani qisqartirilgandan keyingi og„irligi, kg.da, d - namunadagi bo„lakchaning (zarraning) diametri mm.da; K - eksperement yo„li bilan namunani ishlash vaqtida aniqlanadigan koeffitsiyent. Formuladan namunalarni ishlash sxemasini tuzishda, maydalashda va bosqichlar bo„yicha qisqartirishda foydalaniladi. Shlixlar xaritasi - shlixli namunalashning umumlashtirilgan natijalarini geologik xaritada tasvirlash. Shlixli izlash usuli - bo„shoq t.j.larini muntazam ravishda namunalash, shlix oreollarini kuzatib, chegaralab borib, ular asosida tub va sochilma konlarni topish. Bu usul bir xil harakterdagi og„ir fraksiyali qatlamlarni qiyoslash, cho„kindili qatlamlarning hosil bo„lishi, ularning ko„chishi va ta'minlanish manbaini aniqlash imkonini beradi. Shpurlardan namuna olish usuli - shpurlarni parmalashda chiqqan chang yoki shlamlardan namuna uchun material olish. Shpurlarning to„g„ri silindrik shakli namunaning uzunligi bo„yicha olinayotgan material hajmining qat‟iy proporsional bo„lishini ta‟minlaydi. Shtrek - Yer yuzasiga bevosita chiqishga ega bo„lmagan gorizontal yoki nishab yer osti tog„-kon inshooti. Odatda qatlam yo„nalishi bo„yicha kavlanadi. Kavlanish maqsadi va joylashishiga qarab ma‟dan tashib chiqaruvchi, suv oqizuvchi, ventilyatsion va b. turlarga bo„linadi. - 99 - Shurf - f.q. konlarini qidirish va izlash, geologik xaritalash, gidrogeologik tadqiqot hamda boshqalarda yer yuzasidan tik ravishda to„rtburchak (doirasimon dudka deb ataladi) kesimda o„tiluvchi tog„ inshooti. Chuqurligi 20-30 m.dan oshmaydi va bo„shoq t.j.lardan o„tilganda devorlari mustahkamlanishi zarur. Download 4.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|