Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti iqtisodiyot nazariyasi

3. O’zbekistonda raqobatchilik muhitining vujudga kelishi va 
monopoliyaga qarshi qonunchilik. 
Bozor iqtisodiyoti tarixi – bu monopoliyaning salbiy oqibatlariga 
qarshi uzoq tarixga ega kurashdir. 
- Iste’molchi tomonidan monopol firma mahsulotlariga to‘lanadigan 
narx sof raqobat bozoridagi ayni bir xil mahsulotga to‘lanadigan narxdan 
ancha yuqoriroq. 
- Yuqori narxlarni ta’minlab turish uchun alohida turdagi tovar va 
xizmatlar ishlab chiqarilishini notabiiy chegaralash. 
- Past sifatli mahsulotlar ishlab chiqarilishini to‘xtatib qo‘yish. 
Shuning uchun, samarali raqobat muhitini yaratishda, tadbirkorlik 
rivojlanishi uchun zaruriy shart-sharoitlar yaratilishi va davlatning 
iqtisodiyotini boshqarish tizimini takomillashtirilishi zarur, shu bilan 
birga bozordagi o‘zining ustun mavqeidan foydalanib suiste’mol qilish 
holatlarining oldini olish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Davlat 
institutlari raqobat muhitini rivojlantirishi lozim, chunki raqobatsiz 
samarali innovatsiyalar, kam xarajatlar, past narxlar va yuqori sifatli 
mahsulotlar ishlab chiqarilmaydi, boshqa so‘z bilan aytganda, butun 
iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish mumkin emas. Raqobatni 
rivojlantirish bo‘yicha reja natijalari iqtisodiy agentlarni tartibga solishda 
bozor mexanizmining rolini kuchaytirish, bozorga kirish uchun ma’muriy 

---

58 
to‘siqlarni bartaraf etish, iqtisodiyotning barcha subyektlari uchun sof 
raqobat muhitini vujudga keltirish lozim. Raqobatni rivojlantirishdagi eng 
muhim strategik maqsad bu – iste’molchilarning muntazam ravishda va 
qulay narxlarda ijtimoiy xizmatlardan foydalanishini ta’minlashdan 
iborat. 
Asosiy tayanch tushunchalar: 
Raqobat– bozor subyektlari iqtisodiy manfaatlarining to‘qnashuvidan 
iborat bo‘lib, ular o‘rtasidagi yuqori foyda va ko‘proq naflilikka ega 
bo‘lish uchun kurashni anglatadi.