Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali Kafedra: «Metallurgiya» «Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi»

NA-erituvchi molar soni

Bu qonun elektrolitik dissotsatsiya eritma hosil bo’lishida kuztilmasa o’rinli. Erituvchi bug’ bosimi kamayadi erigan modda konsentratsiyasi kamayishi bilan, eritma bug’ bosimi erituvchi va erigan modda bug’i bosimlari yig’indisiga teng.

PUM = PA + PB

Kondensatlanish jarayoni

Kondensatlanish jarayoni bug’lanish jarayonida teskari jarayon. Har qanday moddaning sirtqi energiyasi tufayli mayin disperslik holatda bo’lgan ortiqcha miqdor erkin energiyaga ega va dispergirligi kam moddaga nisbatan kam mustahkam. Suyuqliklar uchun bu befarqlik yuqori ko’rsatkichlarga ega mayda tomchilar ustidagi bosim yirik tomchilar ustidagi bosimga nisbatan. Bu bog’liqlik Kelvin tomonidan kiritilgan.

ln 0 =

suyuqlik tekis yuzasi ustidagi bug’ bosimi.

p- tomchi ustidagi bug’ bosimi

r- suyuqlik tomchisi radiusi, sm

d-suyuqlik zichligi, gr/sm2

M- suyuqlik molekular massasi; gr

R- gaz doimiysi.

Tomchining cheksiz kichik o’lchamlarida uning yuzasidagi bug’ bosimi cheksiz katta qiymatga ega bo’ladi. Kondensatsiyani sekinlashtiruvchilardan biri suyuqlik tomchilarida elektrik zaryadlar hosil bo’lishi, natijasida tomchilar bir-biridan itariladi va barqaror kolloid sistemalar hosil bo’ladi.(gaz-suyuq, gaz-qattiq)

•  

Kondensatsiyalash tezligi.

Bu tezlikni 2 ta tezlikka farqlasa bo’ladi.

1) sovutilgan bug’larda kondensatsiya markazlari hosil bo’lishi.

2) bug’lar tarangligi pasayishi.

Berilgan sharoitlarda 1-tezlik bug’ bosimini oritishi yoki suyuqlik tomchilari diametrik kamayishi. 2-tezlik sovutish tezligi, haroratga, tashqi bosim, inert gazlar mavjudligi, fizik xossalarga bog’liq.

Bug’lаnish vа kоndеnsаtsiyalаsh jаrаyonlаri ko’p pirоmеtаllurgik оpеrаtsiyalаrdа uchrаydi. Bir хil mеtаll vа ulаrning birikmаlаri yuqоri hаrоrаtdа bug’ hоlаtigа o’tаdi. Hаrоrаtning pаsаyishidа bu mеtаllаr suyuq yoki qаttiq mоddа hisоbidа kоndеnsаtsiyalаnаdi. Dеyarlik pаst hаrоrаtlаrdа Hg, Zn, Pb, Sb, Cd vа bоshqа mеtаllаr kаttа uchuvchаnlikgа egаdir. Mеtаllurgik аmаliyotdlа bu mеtаllаrning hususiyati ulаrni аjrаtish uchun qo’llаnаdi. Bug’ - kоndеnsаtsiyalаngаn fаzаgа аylаnish Klаuzius-Klаypеrоn tеnglаmаsi bilаn ifоdаlаnаdi: