Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Kuchlanishlar rezonasi.
Agar R aktiv qarshilik, L induktivlik va S sig‘imdan iborat tarmoklangan zanjirdan.

i = I_msint

tok utayotgan bo‘lsabu zanjir kismlaridagi kuchlanish uchta tashkil etuvchidan; aktiv kuchlanishdan, - induktiv kuchlanishdan va - sig‘im kuchlanishdan iborat bular edi, ya’ni

U = U_L + U_L + U_C

Vektorlar diagrammasidan zanjirning kismlaridagi kuchlanishni bir kateti aktiv induktiv va sig‘im kuchlanishlari vektorlarning ayirmasidan iborat bulgan tugri burchakli uchburchakdan topish mumkin. Bu uchburchakdan quyidagicha yoza olamiz;

U =

Zanjirning ayrim uchastkalariuchun kuchlanishlarni tegishli tok bilan qarshiliklarning ko‘p aytmalari orqali ifodalab, quyidagini hosil kilamiz:

U = = I = Iz

Bundan zanjirdagi tok

I =

Zanjirning to‘la qarshiligi

z =

Tok faza buyicha kuchlanishdan burchakka siljigan bulib, uni shu burchak tengensi orqali topish mumkin:

tg = =

Bo‘lganda tok faza buyicha kuchlanishdan burchakka orkada koladi. va bo‘lganda tok kuchlanishdan ilgari ketadi. bo‘lganda esa zanjirda kuchlanishlar rezonasi yuzaga kelib, bunda zanjirning to‘la qarshiligi aktiv qarshilikka baravarlashadi, ya’ni

z = = R

Demak, berilgan kuchlanishdan zanjirning to‘la qarshiligi eng kichik, tokning effektiv qiymati esa zanjir kuchlanishi bilan bir fazada o‘zga rib, eng katta qiymatga erishadi.

U_L ва U_C kuchlanishlar o‘zaro teng bulib kolgani uchun zanjirning umumiy kuchlanishga teng bulib koladi:

U = U_R

Reaktiv kuchlanishlardan, masalan, induktivlikdagi kuchlanishning zanjirning umumiy kuchlanishga nisbati

= = =

bundan

U_L = U

bo‘ladi.

Aktiv, induktiv va sig‘im qarshiliklari ketma – ket ulanganda

x_L - x_C = L -

Bundan

L - =0

yoki

L =

tenglamani burchak chastotasi ga nisbatan topamiz va bu hol uchun uning qiymatini bilan belgilab, ni topamiz:

₀²LC = 1

yoki

₀ =

 - xususiy burchak chastotasi deb ataladi. Rezanans vaqtida kuchlanish va tok orasida fazalar siljishi nolga teng, demak cos( = 1, ya’ni:

cos = ( ) =1 bulib koladi.

Kuchlanishlar rezonasining elektrotexnika apparatlari uchun ham, ishchi xodimlar uchun ham xavfligi mana shundadir. Kuchlanishlar rezonasi radiotexnikada keng kullaniladi.