Ҳисоблашнинг ўзига хос хусусиятлари

Қия ва шеврон тишли цилиндрик узатмадаги кучлар. Тиш мустаҳкамлигини контакт кучланиш бўйича ҳисоблаш


Илашмадаги кучлар. Қия тишли узатмаларда (15.5 - расм, а) илашиш

чизиғи бўйлаб йўналган тик
^F_n кучни учта ташкил этувчига ажратилади:

Айлана куч -
_{F } 2T₁

t
d₁

Ўқ бўйича йўналган куч-
F_a  F_t tg

Радиал куч-

F  F ^'tg 

t

r

w
_F '
F_t tg_w
cos
F

Нормал куч-
^{Fn } t ^   t  

cos_w cos _w cos




15.5- расм. Қия тишли ва шеврон тишли узатмалардаги кучлар.

Илашмадаги ўқ бўйича йўналган
^F_а куч вал таянчларини қўшимча

равишда юклагани қия тишли узатмаларнинг камчилиги ҳисобланади.
Қия тишли илашманинг бу камчилиги шеврон тишли илашмада бартараф этилади (15.5- расм, b). Шеврон тишли узатмаларни иккита қия тишли, аммо тишлари қарама- қарши томонга йўналган узатма сифатида кўриш мумкин. Бу ҳолда ўқ бўйича йўналган кучлар ўзаро мувозанатлашадилар.
Тиш мустаҳкамлигини контакт кучланиш бўйича ҳисоблаш. Қия тишли узатмалар учун юқоридаги формулаларни ҳисобга олган ҳолда солиштирма юклама қуйидагича аниқланади:

_{q } F_n K_H
𝑙 _
 F_t K_H
b_w_ cos

Тўғри тишли ғилдираклар учун келтириб чиқарилган келтирилган

эгрилик радиуси формулада
^dw1
ни эквивалент ғилдирак диаметири
^dv1

билан белгилаб келтирилган эгрилик радиуси ифодасини аниқлаймиз.

_w 


1 _ 2cos² 

_ U 1_

^kel
^dw1
sin d ^ U ^

Бир неча ҳисоблашлардан фойдаланиб қуйидагини топамиз

_H  1,18Z_H
  _H 

Лойиҳавий ҳисоблашларда ^ ва ^_
маълум бўлмаганлиги учун

юқоридаги формуладаги
^ZH
коэффициенти қийматини дастлаб тахминан

баҳоланади. Ўртача қийматлар сифатида
  12^
ва ^_
 1,5
деб ыабул

қилиб,
^ZH
 0,8
ни аниқлаймиз, лойиҳавий ҳисобнинг (14.8) ва (14.10)

формулаларнинг рақамли коэффициентларини қия тишли узатмалар учун га кўпайтириб, қуйидагиларни аниқлаймиз.

^Ekel ^T1^KH ^KH
_ U 1_

 
d₁  1,2³
 _H
2  

U
_bd  

^Ekel ^T2 ^KH ^KH

a_w  0,75U 1³
 _H  u 
2 ₂

_ba

Қия тишли узатма тишларини эгувчи кучланиш бўйича ҳисоблаш.

Бу ҳисоблаш қия тишли узатмалар мустаҳкамлигининг ошишини эътиборга олган ҳолда тўғри тишли узатмаларни ҳисоблаш каби амалга оширилади. Тўғри тишли узатмаларни ҳисоблашдаги формулалардан фойдаланиб, қия тишли узатмалар учун қуйидаги кўринишга келади:

F
Текширув ҳисоби учун

F
_{ } ^YFS^YF ^KF ^Ft
  

b_wm_n

Тахминан
^KFv
^{ 1} деб қабул қилиб, лойиҳавий ҳисоблаш учун

m_n 

Бу ерда,
^Y_F -эгувчи кучланишлар бўйича қия тишли узатмаларнинг

мустаҳкамлиги ошишини эътиборга олувчи коэффициент ва



Y  ^Y
F


Бу ерда,
Y_  1 
 
100
^{ 0,7 } юкламанинг нотекис тақсимланиши ва тиш

асосига контакт чизиғининг қиялиги оқибатида тишнинг эгувчи кучланишлар бўйича мустаҳкамлигининг ошишини ҳисобга олувчи коэффициент.Бу ҳолда юкламанинг тенг таъсир этувчи тишнинг асосига яқинлашади ,эгувчи момент эса камаяди.


Назорат савол ва топшириқлар

5. 
   Қия тишли цилиндрик узатмаларнинг қандай афзаллик ва камчиликлари бор?
   
6. 
   Қия тишли узатманинг кўп жуфтлилигини қандай натижаларга олиб келади?
   
7. 
   Қия тишлиб ғилдирак бурчагининг қиялик бурчаги қандай сабаблар асосида чекланади.
   
8. 
   Қия тишли узатмани контакт кучланиш бўйича ҳисоблашнинг асосий холатларини кўрсатинг