Иссиқлик алмашиниш қурилмалари ва буғ Қозонлари ва турбиналарининг ишлаш принциплари ва конструкциялари таянч сўз ва иборалар

9.2. ҚУВУРЛИ ПЕЧНИНГ ПРИНЦИПИАЛ СХЕМАСИ 
9.1-расмда кўрсатилган қувурли печда иситилиши лозим бўлган хом ашё 
кетма-кет печнинг конвекция ва радиант камераларидаги қувурлардан ўтади. 
Ёниш маҳсулотларининг радиант камерасидан чиқишидаги ҳарорати анча 
юқори (600-900
0
С) бўлади. Бундай газларнинг иссиқлигидан хом ашёни

---

9.1-расм. 
Қувурли печнинг схемаси:
1-форсунка; 2-каркас ва ўтга чидамли ғишт қатлами; 3-радиция камераси; 4-
радиант қувурлари; 5-конвекция қувурлари; 6-буғни ўта қизитгич; 7-конвекция камераси; 8-
газ йўли; 9-девор; 10-аланга. Оқимлар: I-хом ашёнинг кириши; II-хом ашёнинг чиқиши; III-
сувнинг кириши; IV-сув буғининг чиқиши; V-ёнилғи; VI-ҳаво ва сув буғи 
конвекцион қувурларда бирламчи тозалаш, қиздирилган сув буғини олиш 
ҳамда ёнилғининг ёниши учун бериладиган ҳавони қиздиришда фойдаланиш 
мумкин. 
Қувурли печлар бир қатор афзалликларга эга. Конструкцияси ихчам, 
иссиқлик қуввати катта, ѐниш маҳсулотининг ускунада ушлаб қолиниши жуда 
кам бўлганлиги сабабли ѐнғин ҳавфлилиги ҳам паст даражада, ишлатиш 
қулайлиги оқибатида бундай печлар нефть-газни қайта ишлаш ва нефть кимѐси 
саноати 
корхоналарида 
кенг 
ишлатилмоқда. 
Қувурли 
печларнинг 
конструкциясига баъзи бир кичик ўзгаришларни киритиш орқали турли 
технологик жараѐнларнинг талабларини қониқтириш мумкин. 
9.3. ҚУВУРЛИ ПЕЧНИНГ ИССИҚЛИК БАЛАНСИ
 
Ёнилғининг ёниши билан боғлиқ бўлган барча масалалар махсус 
адабиётлар (масалан, иссиқлик техникаси)да баён қилинган. Бу ерда фақат 

---

қувурли печга кираётган ва ундан чиқаётган иссиқлик турлари ҳақида маълумот 
келтирилган. 
Қувурли печда 1 кг ёнилғининг ёниши пайтида иссиқликнинг кирим 
бандлари қуйидагилардан иборат бўлади:
1. Ёнилғининг ёниши пайтида ажралиб чиққан иссиқлик (ёнилғининг 
иссиқлик ажратиб чиқариш қобилияти), 
H
P
Q
; 
2. Ёнилғининг аниқ иссиқлиги, яъни ёнилғи иссиқлик сиғими (С
ё
, кЖ/кг·К) 
нинг ҳарорат t
ё
га кўпайтмаси, С
ё
t
ё
; 
3. Ўтхонага ҳаво билан киритилган иссиқлик, αL
0
C
Ҳ
t
Ҳ
(С
ҳ
ва t
ҳ 
– ҳавонинг 
иссиқлик сиғими ва харорати); 
4. Форсунка орқали берилаётган буғнинг иссиқлиги, W
Ҳ
С
с.б
t
с.б
(С
с.б. 
ва t
c.б.
– сув буғининг иссиқлик сиғими ва ҳарорати). 
Иссиқлик баланси кирим бандларининг йиғиндиси: 
Q
K
= 
H
P
Q
+ С
ё
t
ё 
+ αL
0
C
ҳ
t
ҳ 
+ W
ҳ
с
с.б 
t
с.б
. (9.1) 
Ёнилғи, ҳаво ва сув буғи иссиқликларининг қийматлари одатда кичик 
бўлганликлари сабабли уларни ҳисобга олмаса ҳам бўлади. Агар ҳаво иситкичи 
бўлмаса, иссиқлик кирим бандларининг йиғиндиси соддалашиб, қуйидаги 
кўринишни эгаллайди: 
Q
K
≈ 
H
P
Q
. (9.1) 
Иссиқлик балансининг сарф бўлиш бандлари (кЖ/кг): 
1. Қувурли печда иссиқликнинг хом ашѐ ва сув буғи томонидан (буғни ўта 
қиздириш ускунаси бўлганда) фойдали қабул қилиниши, q
ф
; 
2. Иссиқликнинг печдан чиқиб 
кетаѐтган тутунли газлар билан 
йўқотилиши, q
ч
; 
3. Иссисқликнинг атроф муҳитга йўқолиши, q
й
; 

---

4. Ёнилғининг механик ѐки кимѐвий тўла ѐнмаслиги орқали иссиқликнинг 
йўқолиши, q
т.ѐ
. 
Иссиқлик баланси сарф бандларининг йиғиндиси: 
Q
С
= q
ф
+ q
ч
+ q
й
+ q
т.ѐ 
. (9.3) 
Суюқ ва газсимон ѐнилғи ишлатилганда ѐнилғининг тўла ѐнмаслиги 
оқибатида иссиқликнинг йўқолиши жуда ҳам кичик қийматга эга. Шу сабабдан 
охирги тенглама соддалашади: 
Q
С
= q
ф
+ q
ч
+ q
й 
. (9.4) 
Иссиқликнинг кириши ва чиқишини ўзаро тенглаб, қуйидаги ифодага 
эришилади: 
Q
K
= Q
С
≈ 
H
P
Q
ѐки Q
K
= q
ф
+ q
ч
+ q
й ;
бу ердан q
ф
= Q
K
– (q
ч
+ q
й 
) . (9.5) 
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, қувурли печдаги фойдали иссиқликнинг 
миқдори унга киритилган иссиқлик миқдоридан тутунли газлар билан чиқиб 
кетаѐтган иссиқлик ва иссиқликнинг атроф-муҳитга йўқолиши йиғиндисининг 
айирмасига тенг.