Issiqlikning elektromagnit to‘lqinlar yordamida tarqalishiga issiqlikning nurlanishi deyiladi

5.2.1. Issiqlik o‘tkazish jarayonining issiqlik balansi

Issiqlik almashinish paytida temperaturasi yuqori bo‘lgan jismning bergan issiqlik miqdori (Q₁) temperaturasi past bo‘lgan jismni isitish uchun (Q₂) sarf bo‘ladi. Issiqlikning yo‘qalishi hisobga olinmagan holatda, issiqlik balansining tenglamasini quyidagicha yozish mumkin:

Q = Q₁= Q₂ (5.7)
Bu erda Q- qurilmaning issiqlik sargi, J.
Temperaturasi yuqori bo‘lgan issiqlik tashuvchining miqdorini G₁, uning qurilmaga kirishdagi issiqlik ushlashini J_1b va qurilmadan chiqishdagi issiqlik ushlashini J_1k , temperaturasi past bo‘lgan issiqlik tashuvchining miqdorini G₂, uning boshlang‘ich issiqlik ushlashini J_2b va oxirgi issiqlik ushlashini J_2k bilan belgilaymiz. Bunday issiqlik balansining tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

Q= G₁(J_1b­­– J_1k) = G₂(J_2k­­– J_2b). (5.8)

Agar issiqlik almashinish jarayoni issiqlik tashuvchilarning agregat holati o‘zgarmagan sharoitda sodir bo‘lsa, issiqlik tashuvchi jismlarning issiqlik saqlashi (yoki entalpiyasi) solishtirma issiqlik sig‘imi c ni temperatura t ga ko‘paytmasiga teng bo‘ladi:
J=ct (5.9)
Solishtirma issiqlik sig‘imi – modda birligi temperaturasini 1K ga o‘zgartirish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdoridir; o‘lchov birligi J/(kg*K). Bunda issiqlik balansining tenglamasi:
Q= G₁c₁(t_1b­­– t_1k) = G₂c₂(t_2k­­– t_2b). (5.10)
Bu erda c₁ va c₂ – temperaturasi yuqori va past bo‘lgan issiqlik tashuvchilarning o‘rtacha issiqlik sig‘imlari, J/(kg*K); t_b ­­va t_k issiqlik tashuvchilarning boshlang‘ich va keying temperaturasi.


Issiqlik o‘tkazish asosiy tenglamasi va koeffitsienti

Issiqlik uzatish koeffitsienti K, issiq muhitdan sovuq muhitga 1 sek vaqt davomida ajratuvchi devorning 1 m² yuzasidan temperaturalar farqi 1⁰S ga o‘zgargandagi sarflangan issiqlik miqdorini belgilaydi. Ko‘p qatlamli devor uchun K ning qiymati quyidagicha aniqlanadi:

(5.11)
5.1-rasm. Tekis devor orqali issiqlikning o‘tishi jarayonida temperaturaning o‘zgarishi.

Bu erda i - qatlamning tartib soni; n - qatlamlar soni.

K imyoviy texnologiyada issiqlik ko‘p hollarda truba yuzasi bo‘ylab o‘tadi. Silindrsimon yuzadan issiqlik uzatilganda K ning qiymati quyidagicha aniqlanadi.
(5.12)
Ko‘p qatlamli silindrsimon yuza uchun:

Issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientining qiymati moddalarning agregat holatiga, ularning fizik-kimyoviy xossalariga, temperatura va boshqa bir qator kattaliklarga bog‘liq.
Metallar issiqlikni yaxshi, gazlar esa yomon o‘tkazadi.
Ayrim moddalarning issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti quyidagi qiymatga ega:
Jadval.5.1.

Moddalar	l
Miss	384
Kumush	300
Po‘lat	46,5
Beton	1,28
Suyuqliklar	0,107
Gazlar	0,0060,6
Xavo	0,027
To‘qimachilik materiallari	0,0390,053