Issn 2181-1296 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA FALSAFA 2021-yil, 6-son 
86 
- 
ijtimoiy paradigmalar (shaxsning jamiyatga munosabatini shakllantirish)[24]. 
Mudofaa ongini shakllantirishning falsafiy, iqtisodiy, psixologik, sotsiologik, 
pedagogik, akmeologik, huquqiy, tibbiy asoslari mavjud bо‘lib, bugungi kunda unga oid 
bо‘lgan alohida ilmiy yondashuvlar vujudga kelgan. Xususan, mudofaa ongining “ijtimoiy-
faoliyat bilan bog‘liq bо‘lgan paradigmasi”; “madaniy-sivilizatsion ong paradigmasi”; 
“individual-shaxsiy ong paradigma” kabilar shular jumlasidandir. Ilmiy-nazariy jihatdan 
ularning kategorik-terminologik apparati yaratilgan bо‘lib, ular obyektini inson va uning 
hayot-faoliyati bilan bog‘liq jarayonlar qamrab oladi[12.65]. 
Bunda turli ilmiy ta’limotlar qiyosiy tarzda о‘rganilib, mavjud yondashuvlar milliy 
manfaatlarni himoya qilish nuqtai nazari asosida tahlil etiladi. Negaki, milliy manfaat о‘zida 
umumxalq, jamoaviy va shaxsiy, jamiyat ehtiyojlarini qamrab olib, uzoq muddatli, qisqa 
muddatli, tarixiy va aniq davrlarda aholi manfaatlarini о‘zida mujassam etgan bо‘ladi. Tizimli 
idrok mahsuli sifatida ularni quyidagicha kо‘rsatib о‘tishimiz mumkin: “Mudofaani 
ta’minlashga oid g‘oyalar va ta’limotlar –xavf va tahdidlarning tasnifi – Mudofaani 
ta’minlashga oid yondashuvlar – Mudofaani amalga oshirishni andazasini yaratish va 
prognozlash – Mudofaa ongini shakllantirishga doir aniq chora-tadbirlar ishlab chiqish – 
Maqsadli harakatlar”.
Yoshlar mudofaa ongini shakllantirishga doir paradigmalar tahlili asosida quyidagi 
xulosalarga kelindi: 
Birinchidan, mudofaani ta’minlashga oid g‘oyalar va ta’limotlar bosqichida 
boshlang‘ich nazariyalar majmui konseptual holatlar va mudofaaviy faoliyatni ta’minlash 
tamoyillarining yig‘indisi hisoblanib, harbiy faoliyatning mohiyati va yо‘nalishini aniqlab 
berish uchun xizmat qiladi. Bunda huquqiy-meyoriy (“О‘zbekiston Respublikasining 
Konstitusiyasi”, “О‘zbekiston Respublikasining Mudofaa tо‘g‘risida”gi Qonuni) va ilmiy 
jihatlarini (“Milliy xavfsizlik (national security) ta’limoti”, “Umumiy xavfsizlik (common 
security) ta’limoti”, “Kichik urushlar nazariyasi”, “Zamonaviy urushlar nazariyasi”, 
“Mudofaa ongini shakllantirishga tizimli yondashuv”, “Barqarorlikni ta’minlashda mudofaa 
ongi”) e’tibor olish; 
Ikkinchidan, harbiy xavf va tahdidlarning tasnifi bosqichida induktiv va deduktiv 
strategiya nuqtai nazaridan amalga oshiriladigan murakkab aqliy faoliyat mahsuli hisolanmish 
mantiq qonuniyatlariga qat’iy tayangan holda, mavjud resurslar inobatga olinib, obyekt 
xususida turli manbalardan olingan axborot jamlanib, ilmiy uslublar asosida axborot umumiy 
va xususiy jihatlarga ajratilib, ularning xarakteri belgilab olinish;
Uchinchidan, mudofaa ongini shakllantirish andazasini yaratish va prognozini amalga 
oshirish bosqichida, amal qilib kelayotgan harbiy siyosat namunalari funksional, vizual, 
germenevtik-gumanistik, tahliliy-empirik kabi sharhlash turlari asosida о‘rganish, ularning 
istiqbolini nazariy jihatdan belgilab olish; 
Tо‘rtinchidan, mudofaaviy ongni shakllantirish uchun turli chora-tadbirlarni ishlab 
chiqish bosqichini rejalashtirish, amalga oshirish, boshqarish va takomillashtirish masalalari 
hayotiy muhim hisoblangan milliy manfaatlarni himoya qilish nuqtai nazari asosida tadqiq 
etish; 
Beshinchidan, maqsadli harakatlar – mudofaaviy ongni shakllantirishga oid bо‘lgan 
g‘oya va yondashuvlarni tadqiq etish bо‘yicha amaliy ishlar bajarilishining bosqichlariga 
asoslangan holda olib borish maqsadga muvofiq.