Issn 2181-2292 "солиқ ва ҳаёт" электрон илмий-оммабоп журнали

Солиқ ҳодисаларини таҳлил қилиш
Иқтисодий моделлаштириш ва симуляция
Эмпирик тадқиқотлар 
Қиёсий таҳли
Кейс стадий
Сўров ва анкеталар 
Солиқ самарадорлиги ва адолатлилигини баҳолаш 

---

www.soliqvahayot.uz
III СОН. 2023 
265 
қаратилган. Ушбу чуқур текширувлар солиққа тортиш билан боғлиқ ноёб 
муаммолар ва имкониятларни очиб бериши мумкин. 
6. Сўровлар ва анкеталар тўғридан-тўғри иқтисодий субъектлардан 
тушунчалар тўплаш учун фойдалидир. Инъикослар, мувофиқлик хатти-ҳаракатлари 
ва инвестиция қарорлари бўйича маълумотларни тўплаш орқали тадқиқотчилар 
солиққа тортишнинг амалий таъсири ҳақида кенгроқ тушунчага эга бўлишлари 
мумкин. 
7. Солиқ самарадорлиги ва адолатлилигини баҳолаш солиқ сиёсатининг 
самарадорлиги ва адолатлилигини баҳолашни ўз ичига олади. Харажат-фойда 
таҳлили ва капитал кўрсаткичлари каби воситалар солиқ тизимларининг 
самарадорлигини ва уларнинг даромад тақсимотига таъсирини ўлчашга ёрдам 
беради. 
Солиқ юкининг хўжалик юритувчи субъектларга таъсирини баҳолаш нафақат 
академик аҳамиятга эга, балки бизнес қарорларини қабул қилиш учун ҳам 
муҳимдир. Бу бизга солиқ сиёсатини оптималлаштириш солиқларнинг хатти-
ҳаракатларига қандай таъсир қилишини тушунтириб, бунинг асосида даромад 
эҳтиёжларини 
иқтисодий 
ўсиш 
ва 
тенглик 
мақсадлари 
билан 
мувозанатлаштирадиган солиқ тизимларини ишлаб чиқиш мумкин.
Солиқ юкини баҳолашдан олинган маълумотлар солиққа риоя қилишни 
яхшилаш, солиқ тўлашдан бўйин товлаш ва даромадларнинг сизиб чиқишини 
камайтириш бўйича стратегиялар ҳақида маълумот бериши мумкин. Бизнес ва 
инвесторлар солиқ юкининг ўз фаолиятига, инвестицияларига ва молиявий 
режалаштиришга таъсирини ҳисобга олган ҳолда кўпроқ маълумотли танлов 
қилишлари мумкин. 
Солиқ юкининг таъсири тенденциялари ва шакллари замонавий дунёда 
солиққа тортишнинг ривожланаётган динамикасини акс эттиради. Мамлакатлар 
даромадлар тенгсизлиги, глобаллашув, рақамлаштириш, экологик барқарорлик, 
иқтисодий ривожланиш ва технологик инновациялар каби муаммолар билан 
курашар экан, солиқ сиёсати доимий равишда мослаштирилмоқда. Ушбу 
тенденцияларни тушуниш иқтисодий субъектлар учун оқилона қарорлар қабул 
қилиш, солиқ муҳитида ҳаракат қилиш ва доимий ўзгарувчан солиқ шароитида 
молиявий стратегияларини оптималлаштириш учун жуда муҳимдир (1-жавдал).