Issn 2181-2292 "солиқ ва ҳаёт" электрон илмий-оммабоп журнали

1-jadval. 
O’zbekistonda moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o’tgan sub’ektlar tahlili 
№ 
Ko’rsatkichlar 
2019 
2020 
2021 
2022 
2023 
1 
Aksiyadorlik 
jamiyatlari 
641 
635 
649 
602 
613 
2 
Tijorat banklari 
31 
33 
34 
33 
35 
3 
Sug’urta 
kompaniyalari 
35 
32 
32 
42 
42 
4 
Yirik soliq 
to’lovchilar 
1416 
836 
1120 
973 
896 
Ushbu jadvaldan ko’rinib turibdiki, soliq to’lovchilar yildan yilga ularning soni oshib 
brogan. Shuningdek, soliq to’lovchilar yil davomida ham o’zgarib turishini inobatga 
oladigan bo’lsak, o’sib borganini ko’rishimiz mumkin. Tahlil natijasi shuni korsatyapdiki, 
moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari asosida hisobot topshiradigan sub’ektlar soni 
ortib bormoqda. 
Shunday qilib, moliyaviy hisobotni tayyorlash tizimini tahlil qilishda quyidagilarni 
e’tiborga olish lozim.
- 
Tarkibiy korxonalardan ma’lumotlarni yig’ish, o’zgartirish va moliyaviy hisobotlarni
tayyorlash jarayoni Excel dasturi yordamida amalga oshiriladi.
- 
Milliy standartlar bo’yicha hisobot tuzilib, tashqi auditdan tasdiqlangandan so’ng, 
taribiy bo’linmalar tomonidan ma’lumotlar transformatsiya qilinadi. Bu jarayon hisobot 
davri tugagandan so’ng 8 oygacha davom etishi mumkin. 
- 
Buxgalteriya dasturidan qolda ma’lumotlar yuklanadi.

---

www.soliqvahayot.uz
III СОН. 2023 
71 
5. Xulosa. 
Aksiyadorlik jamiyatlarida buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotlarni 
tuzishda moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlarini qo’llash davomida bir qancha bir 
qancha faktorlarni inobatga olish lozim. Mamlakatimiz jahon iqtisodiyotining faol a’zosiga 
aylangani sari xalqaro amaliyotda qo’llanilayotgan moliyaviy hisobotning xalqaro 
standartlari asosida buxgalteriya hisobini yuritish, hisobotlarni tuzishni taqozo qilib qo’ydi. 
Ayniqsa, uning normativ-huquqiy asoslarini shunga muvofiqlashtirish, chet ellik 
investorlar talabiga mos holda hisobotlarni taqdim etish vazifasini qo’ydi. 
Mamlakatimiz hisob tizimiga moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini joriy 
etishdagi muhim masala bu moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o’tish jarayonini 
to’g’ri belgilab olish hisoblanadi. Bunda birinchi navbatda, MHXSni amaliyotga qo’llash 
uchun bosh buxgalter va buxgalteriya xodimlarini ushbu masala bo’yicha o’qitish va 
tegishli bilimlarni berish kerak. Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini amaliyotga 
joriy etish uchun buxgalteriya milliy tizimini xalqaro standartlarga tranformatsiya qilish va 
hisob jarayonini MHXS asosida tashkil etish imkoniyatini beradigan shaklda amalga 
oshiradigan dasturlardan foydalanish lozim. Aksiyadorlik jamiyatlarida yillik yakuniy 
moliyaviy hisobotlarni tuzish jarayonini moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari asosida 
tashkil etish va uning axborot bazasi asoslangan bo’lishi lozim. Shuningdek, moliyaviy 
hisobotning xalqaro standartlari qoidalariga moslab hisob siyosati ishlab chiqilishi lozim. 
Shuni ta’kidlash lozimki, hisob siyosatining belgilab olinishi, moliyaviy hisobotning xalqaro 
standartlariga o’tish jarayonida muhim omil hisoblanadi va u xalqaro standart qoidalari 
asosida tuzilishi lozim.