Issn 2181-2292 "солиқ ва ҳаёт" электрон илмий-оммабоп журнали

Ключевые слова: налог, фискал, доходы, прозрачность, справедливость. 
 
Abstract. Tax analysis is a critical process for governments worldwide, including 
Uzbekistan, as it enables the evaluation of taxation's various dimensions. This assessment 
informs key fiscal decisions, such as revenue planning, equitable taxation, and the design of 
tax policies to support economic growth. Through tax analysis, governments can also enhance 
compliance, ensure fiscal sustainability, and manage public perception effectively. In 
Uzbekistan, this analytical approach is fundamental for addressing fiscal challenges, fostering 
economic development, and achieving long-term fiscal stability. 
 
Key words: tax, fiscal, income, transparency, fairness. 
III СОН. 2023 
СОЛИҚ ВА ҲАЁТ 
ЭЛЕКТРОН ИЛМИЙ ОММАБОП ЖУРНАЛ 

---

www.soliqvahayot.uz
III СОН. 2023 
107 
1. Кириш. 
Солиқ ҳар қандай замонавий жамиятда ўз таъсирига эга бўлиб, ҳукуматларга 
асосий давлат хизматлари ва инфратузилмани молиялаштириш учун зарур бўлган 
даромадларни таъминловчи манба ҳисобланади. Бироқ солиқларнинг тузилиши ва 
амалга оширилиши фискал сиёсат самарадорлигига чуқур таъсир кўрсатиши 
мумкин.
Фискал тизимлардаги самарадорлик ҳукуматнинг исрофгарчилик ва 
иқтисодий бузилишларни минималлаштирадиган тарзда даромадларни ошириш 
қобилиятини англатади. Самарали фискал сиёсат зарур даромад олиш ва солиқ 
тўловчиларга ортиқча юкларнинг олдини олиш ўртасидаги мувозанатни 
таъминлайди. Фискал сиёсат самарасиз бўлса, улар иқтисодий самарадорликка, 
меҳнат ва инвестицияларни рағбатлантиришга ва умумий фаровонликнинг 
пасайишига олиб келиши мумкин. 
Солиқ таҳлили фискал сиёсат самарадорлигини баҳолашнинг ҳал қилувчи 
воситасидир. Солиқлар тушиши, камайиши ва солиқ мослашувчанлигини ўрганиб, 
мутахассислар 
иқтисодий 
бузилишларни 
минималлаштириш 
мақсадида 
даромадларга бўлган эҳтиёжни мувозанатлаштирадиган солиқ тизимларини 
лойиҳалаш бўйича асосли қарорлар қабул қилишлари мумкин. Самарали фискал 
сиёсат нафақат асосий давлат хизматларини молиялаштиради, балки иқтисодий 
ўсиш ва умумий фаровонликка ҳам ёрдам беради. 
Доимий ривожланаётган иқтисодий шароитда солиқ тизимини доимий 
равишда таҳлил қилиш ва пухта ўйланган солиқ сиёсатини ишлаб чиқиш фискал 
сиёсат самарали ва жамият эҳтиёжларига жавоб беришини таъминлаш учун муҳим 
аҳамиятга эга. Солиқ таҳлили унинг самарадорлиги ва таъсирини баҳолаш учун 
солиқ тизимининг турли жиҳатларини тизимли текширишни ўз ичига олади. У 
солиқ ставкалари, солиқ солинадиган базалар, солиқ маъмуриятчилиги ва солиққа 
риоя қилиш каби кўплаб масалаларни ўз ичига олади. Солиқ таҳлилининг мақсади 
иқтисодий хатти-ҳаракатлардаги бузилишларни минималлаштириш билан бирга 
даромадларни йиғишни оптималлаштиришдир.