«Iste’molchi shoh»

Marketing tamoyillari – bu marketing asosining tub mohiyatini ochuvchi asosiy holatlar, talablar majmuasidir. Marketing mohiyatidan kelib chiqqan holda, quyidagi tamoyillar marketing faoliyatida asosiy hisoblanadi.
«Iste’molchi - shoh».
«lshlab chiqarilgan mahsulotni sotish emas, sotiladigan mahsulotlarni ishlab chiqarish».
«Mahsulot yaratish bilan uning iste’molchisini ham yaratish kerak».
«Tovar bozorlariga differensiyalashgan holda yondashish kerak».
«Korxona iste’molchining talabini qondirish bilangina o‘z foydasi va obro‘siga ham ega bo‘lishi kerak».
Marketing faoliyati falsafasining tub mohiyati tadbirkorlik faoliyati va biznesda asosiy e’tibor iste’molchiga qaratilishi kerak, degan fikrdan iborat. Haqiqatdan ham “Iste’molchi - shoh” degan shior bu falsafaning negizidir. Firma tovarlarining bozorda qabul qilinishi, iste’molchining uni tan olishi firma yutug‘ining garovidir.
Bozorda muvaffaqiyat qozonishni ta’minlovchi marketing prinsiplaridan biri - firmaning hamma xodimlari uchun marketingga xos fikr-mulohazalarning zarurligidir. Firma rahbariyati shunday tashkiliy madaniyatni shakllantirishi kerakki, unga ko‘ra firmaning hamma ishchilari o‘zaro kelishgan holda mehnat qilishlari, kompaniyaga nisbatan rivojlangan vatanparvarilk tuyg‘usiga ega bo‘lishlari, jamiyatning muhim muammolarini yechishdagi uning rolidan faxrlanishlari, mijozlarni hurmat qilishlari zarur. Ayrim kompaniyalarning o‘z xodimlariga nisbatan quyidagi murojaatlari mavjud: “Iste’molchi – qirol, shoh, biz, tovar ishlab chiqaruvchilar esa ishonchli tobelarmiz. Unutmang, mijozlar sizga ish haqi to‘laydi. Tovar xarid qilgan ellikta iste’molchiga bitta shikoyat qiluvchi mijoz to‘g‘ri keladi”.
Iste’molchilar-bozorda o‘z talab va ehtiyojlarini qondirish maqsadida firmalarining tovar va xizmatlarini sotib oluvchi firmalar yoki alohida jismoniy shaxslardir. Iste’molchi bozorda - shoh. Shuning uchun marketologning asosiy vazifasi iste’molchini doimo o‘rganish, uning xohishini aniqlash, tahlil qilishdan iborat.

Marketing rejasi. Muvaffaqiyatga erishish uchun firma o‘z tovari uchun samarali bozor yaratishi kerak. Bunday bozorlarni yaratishdagi asosiy qadamlarni biznes-rejaning marketing bo‘limi tariflaydi.

Marketing rejasi – mo‘ljallangan savdo hajmiga erishish va xaridorlarni zabt etish yo‘li bilan maksimal foyda olish. Odamlarni tovarga jalb etish ularga ehtiyojlariga mos va narxni ham to‘g‘ri keladigan mahsulot (xizmat)larni taklif etish bilan bajariladi. Shu bois bu bo‘limda iste’molchi uchun aniq marketing yo‘nalishiga amal qilinishi zarur. Korxonaning marketing rejasi albatta mahsulotga tegishli barcha ma’lumotlar, raqobatchilarning afzallik tomonlari, firmaning marketing borasidagi maqsadlariga qarab tuziladi. Marketing rejasi muhim hujjat hisoblanib, firma maqsadlaridagi vazifalarni kim, nimani, qachon, va qanday qilib bajarishi kerak, degan savolga javob beradi.
Marketing rejasi quyidagi bo‘limlardan iborat.

Korxona rejasi.

Mahsulot hajmi va ishlab chiqarish muddatlari.

Moliyaviy reja.

Sotuv va logistika rejasi.

Kommunikatsiya va sotuvni rag‘batlantirish rejasi.

Istiqboldagi hamkorlar bilan ishlash rejasi.

Marketing rejasining bajarilganligi nazorati va auditi butun marketing faoliyatini baholab firmaning kelgusida nima qilishligi haqida asos yaratib, uning strategik rivojlanish rejasini belgilaydi.

Geografik segmentatsiyaning ta'rifi marketing strategiyasi bo'lib, mijozlarni geografik xususiyatlariga ko'ra guruhlarga bo'lishdan iborat. Ushbu strategiya iste'molchilarni geografik hudud , iqlim , aholi zichligi va biznesni qiziqtiradigan boshqa geografik xarakteristikalar bo'yicha bo'linishni o'z ichiga olishi mumkin . Har bir guruhning o'ziga xos ehtiyojlari va xatti-harakatlarini tushunib, korxonalar maqsadli marketing kampaniyalarini va maqsadli auditoriyani jalb qiladigan mahsulot takliflarini yaratishi mumkin.

Marketingda geografik segmentatsiyadan foydalanishning bir qancha afzalliklari bor. Bu korxonalarga o'z mijozlarini yaxshiroq tushunishga yordam beradi va ularga mahsulot va xizmatlarini mos ravishda moslashtirishga imkon beradi. Bundan tashqari, muayyan jug'rofiy hududlarga yo'naltirilgan holda, korxonalar yaqin atrofda yashovchi va boshqa reklama vositalari orqali osonlikcha erishib bo'lmaydigan potentsial mijozlarga osonroq erisha oladi.

Geografik segmentatsiyaning xususiyatlari
Geografik segmentatsiya mijozlarni geografik joylashuviga qarab tasniflashga harakat qiladi. Iqlim va aholi kabi omillar geografik segmentatsiyaga ta'sir qilishi va korxonalarga ushbu turli omillar xarid qilish xatti-harakatlariga qanday ta'sir qilishini tushunishga yordam berishi mumkin.

Geografik segmentatsiya korxonalar uchun mijozlar bazasini tushunish uchun muhim vosita bo'lib, ularga maqsadli marketing kampaniyalarini yaratishga yordam beradi. Har bir guruhning o'ziga xos ehtiyojlari va xatti-harakatlarini bilish korxonalarga maqsadli auditoriyaga eng mos mahsulotlar va xizmatlarni etkazib berishga yordam beradi. Biznes ma'lum bir mahalla, shahar, mintaqa yoki mamlakatga mo'ljallangan bo'ladimi, geografik segmentatsiya bu biznesga o'zining potentsial mijozlariga erishish va daromadini yaxshilashga yordam beradi.

Geografik segmentatsiyaga misollar
Turli sohalar va korxonalar o'zlarining marketing harakatlarida geografik segmentatsiyadan foydalanadilar. Ular orasida shaharning ma'lum mahallalariga mo'ljallangan chakana sotuvchilar, mahalliy ta'mga mos keladigan restoranlar va shahar tashqarisidan kelgan mehmonlar uchun maxsus narxlarni taklif qiluvchi mehmonxonalar kiradi.

Misol uchun, mehmonxonalar shahar tashqarisidagi mehmonlar uchun maxsus narxlarni taklif qilishi mumkin va ular odatda Nyu-York, Los-Anjeles yoki Parij kabi yirik shaharlarga tashrif buyuradigan sayohatchilarga mo'ljallangan. Bu ularga boshqa reklama vositalari orqali osonlikcha erisha olmaydigan mijozlarni jalb qilishga yordam beradi.

Geografik segmentatsiyaning yana bir misoli mahalliy maxsus taomlarni taklif qiluvchi restorandir; Ular ma'lum bir shahar yoki mahalladan mijozlarni jalb qilishga qaratilgan. Bunga Nyu-York shahrida joylashgan va yaqin atrofdagi Bruklindan kelgan mehmonlar uchun chegirmali taomlar taklif qiladigan restoran yoki Gollivud aholisi uchun baxtli soatlar taklif qilingan Los-Anjelesdagi restoran kiradi. Kattaroq va ko'p millatli kompaniyalar uchun geografik segmentatsiyadan foydalanishni ko'rsatadigan ba'zi misollar bilan ishlash foydali bo'lishi mumkin. Quyidagi misollar kiyim-kechak, avtomobil va yangiliklar sanoatida geografik segmentatsiyani ko'rib chiqadi.
Geografik segmentatsiyaning afzalliklari
Xo'sh, geografik segmentatsiyaning afzalliklari nimada? Keling, ba'zilarini ko'rib chiqaylik.

Bu yirik milliy yoki xalqaro bozorlarga ega bo'lgan kompaniyalar uchun samarali yondashuv, chunki turli mintaqalardagi turli iste'molchilar turli ehtiyojlar, istaklar va madaniy xususiyatlarga ega bo'lib, ular aniq maqsadli yo'naltirilishi mumkin.

Bu cheklangan byudjetga ega bo'lgan kichik biznes uchun ham samarali yondashuv bo'lishi mumkin. Ular o'zlarining belgilangan hududlariga e'tibor berishlari va maqsadli geografik segmentlari uchun mos bo'lmagan yondashuvlarga keraksiz marketing dollarlarini sarflamasliklari mumkin.
U aholi zichligining turli hududlarida yaxshi ishlaydi. Shahar sharoitidagi iste'molchilar ko'pincha shahar atrofi va qishloq joylaridagi odamlarga qaraganda turli xil ehtiyoj va istaklarga ega. Bu uch soha o'rtasida hatto madaniy farqlar ham mavjud.
Bozoringizni geografik segmentlarga ajratish nisbatan oson.