Истеъмолчилар билан муносабатларни бошқариш
Download 0.77 Mb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liq3-ma\'ruza taqtimoti DVSTB 3kSF 6s 22
|
Ma’ruza: Statistik jarayonlarni boshqarish (SJB). Jarayon qobiliyati va takrorlanuvchanligi xususiyatlari. Reja: • 1. Sifatni boshqarish uchun shart-sharoitlar • 2. Mahsulot sifatini boshqarish kategoriyasi • 3. Sifatni boshqarish funksiyalari • 4. Tizimli sifatni boshqarishning xususiyatlari • 5.Yalpi sifatni boshqarish Boshqarish jarayonlari va tizimlari. • Jarayonlarni boshqarish va nazorat qilish tizimlarini o‘zgartirish tashkilot, firma faoliyatining takomillashuviga olib keladi. Ko‘plab tashkilotlar, firmalar, muassasalarda vertikal — funksional tamoyil bo‘yicha tashkiliy tuzilmalar yaratilgan bo‘lib, ular bir ixtisoslikdagi mutaxassislarni yagona bo‘linmaga jamlaydi. Natijada bir butunlik sifatida samarali faoliyat yurituvchi jamoa tashkil topadi. Afsuski, faoliyatning ko‘p turlari ishni vertikal emas, balki gorizontal tashkil qilishni talab qiladi. Vertikal tashkiliy tuzilmada bo‘linmalar bo'yicha yagona jarayonlaming elementlarini taqsimlash yanglishish va parallelizmga olib keladi, bu esa samaradorlik va sifatga salbiy ta’sir etadi. Eng yuqori samaraga erishishni ta’minlovchi, barcha faoliyat turlarini korxona uchun yakuniy maksimal samaraga yo'naltiruvchi strategiya jarayonlarni boshqarishni o‘z ichiga oladi. Jarayonni boshqarishning mohiyati. • O‘tgan davrda asosiy e’tibor ishlab chiqarish jarayonini boshqarishga qaratilgan. Lekin samaradorlikka faqat faoliyatning barcha turlarini boshqarish hamda bir necha jarayonlardan tashkil topgan tashkilotning faoliyati hisobiga erishish mumkin. Barcha xizm atchilar va ishchilar faoliyatining boshqarilishi ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarish bilan bir xilda amalga oshiriladigan jarayonlar sifatida ko'riladi. Xizmatchilarning loyihalash-konstruktorlik ishlari, mahsulotni sotish, xodimlar masalasi, m a’lumotlar va hujjatlarni qayta ishlash kabi ko'plab faoliyatlari murakkabligi va qo'shimcha qiymatiga ko‘ra ishlab chiqarish jarayoniaridan qolishmaydi. Jarayon ~ bu boshlang ‘ich m ateriallar (jarayonning kirishi) ustida bajariladigan, ularning qiym atini oshiradigan va muayyan natijaga olib keladigan (jarayonning chiqishlari) operatsiyalar majmui (faoliyat turlari). Boshlang‘ich m a ’lumotning qiymati malakali mehnat va bilimlarni qo llash hisobiga ortadi. «ta’minotchisi» va «iste’molchisi» o ‘rtasida aloqalarni mustahkamlash va ularning chegarasini o‘matish hisoblanadi. Masalan, ishga yollash jarayoni yangi xodimni ishga qabul qilishning zaruratini tushunishdan boshlanadi va ishga yangi kelgan xodimning boshlang‘ich tayyorgarlik, o ‘qitishdan o'tishi hamda ishga kirishidan so‘ng tugaydi. Jarayonning chegaralari aniqlangandan so‘ng jarayonni takom illashtirish bo‘yicha guruhni yig'ishni boshlash mumkin. Jarayonlarni boshqaruvchi. Jarayonlarni boshqaruvchining majburiyatlariga barcha tashkiliy bo‘linmalar bilan o ‘zaro aloqadorlikda butun jarayonning faoliyat yuritishini ta ’minlash, jarayonning samaradorligini oshirish kiradi. Tashkilotlardagi jarayonlam ing ko'pchiligi boshqaruvchilariga ega b o 'lm ay d i yoki bir n ech ta xodim lar tom onidan bajariladi. Bu esa jarayonlaming amalga oshirilayotganini anglatadi. Jarayonlarni boshqaruvch in in g asosiy vazifasi jaray o n uchun zarur b o ‘lgan resurslarning Jarayonni takomillashtirish bo‘yicha guruh. Jarayonni boshqaruvchi jarayonni takomillashtirish guruhining tarkibiga bu jarayon bilan bog'langan barcha bo‘linmalaming vakillarini kiritishi zarur. Guruhning har bir a’zosi jarayonni takomillashtirish harakatlarini aniqlash uchun yuborilgan vakil hisoblanadi va mos bo‘linma rahbari tomonidan tayinlanadi. Guruhning asosiy majburiyatlari: • 1. Jarayonning marshrut chizmasini ishlab chiqish. • 2. Nazorat uchastkalarini va teskari aloqaning liniyalarini aniqlash. • 3. Jarayonni attestatsiyalash. • 4. Jarayonni takomillashtirish rejalarini ishlab chiqish va tatbiq qilish. • 5. Jarayon natijalarining sifati, jarayonning samaradorligi va undagi o‘zgarishlar haqida hisobot tayyorlash. • 6 . «Olz vaqtida» tamoyili asosida amal qilinadigan tizimni ishlab chiqish va tatbiq qilish. Jarayonning marshrut chi/masini ishlab chiqish. Marshrut chizmasida ishning jarayon bilan hamma aloqalari ko'rsatilgan bo‘lishi kerak. Misol tariqasida ishga yollash jarayonining besh bosqichini keltirish mumkin: • 1. Rahbar ishga qabul qilish haqidagi buyruqning xomaki variantini tayyorlaydi. • 2. Kotiba buyruqni chop etadi. • 3. Rahbar buyruqni tekshiradi va imzolaydi. • 4. Kotiba yanada yuqori pog'onadagi boshliqqa imzolash uchun buyruqni yuboradi. • 5. Yuqoriroq pog‘onadagi boshliq uni tayyorlashning to ‘g‘riligini tekshiradi, ishga qabul qilinayotgan xodimga ish haqini to‘lash uchun kerakli mablag'ning borligi haqida rahbarni xabardor qiladi, buyruqni imzolaydi. Jarayonning boshqa qismlarini ham shu tarzda bosqichlarga ajratish mumkin. Jarayonni takomillashtirish bo‘yicha guruhning navbatdagi vazifasi har b ir operatsiyani bajarish uchun zarur bo'lgan tartiblarni aniqlash hisoblanadi. Har bir operatsiyani bajaradigan xodimlarni tayyorlash va o'qitishga talablarni o‘rnatuvchi hujjatlar aniqlanadi. G uruh a’zolarining o‘tkazadigan jarayonning tajribaviy tekshiruvi marshrut chizmasining to‘g‘riligi va aniqligini kafolatlaydi. Guruhning a’zolari har bir uchastkada berishi mumkin bo‘lgan savollami keltirish mumkin: 1. Ishning bu turini nazorat qilish uchun qaysi hujjatdan foydalanilyapti? 2. Bu ishni bajarish uchun siz qanday tayyorgarlik va o'qitishdan o‘tdingiz? 3. Tayyorgarlik o ‘rnatilgan talablarga javob berdi deb hisoblaysizmi? 4. Ishning berilgan turi uchun boshlang'ich m a’lumot sizga qayerdan keladi? 5. Siz operatsiyaning to‘g‘ri bajarilayotganini qanday aniqlaysiz? 6. Boshlang‘ich ma’lumotlarda siz qanday xatolarga duch kelasiz? 7. Bu ishni bajarishda sizda muammolar yuzaga keladimi? 8. Ishingizni takomillashtirish bo'yicha o'zingizda takliflar bormi? 9. Ishni bajarishga nima to‘sqinlik qiladi? Bunday tahlil guruhga ish joylarida aniqlangan muammolar ro'yxatini tuzish, jarayonni takomillashtirish bo'yicha takliflar ro'yxatini ishlab chiqish, o'qitish va kadrlar tayyorlash dasturining maqsadga muvofiqligini, jarayonning afzalliklari va kamchiliklarini aniqlashga imkon beradi. Jarayonlarni statistik tartibga solish va tizimli yondashuv Teskari aloqaning o ‘Ichanish nuqtalari va liniyalarini aniqlash. Jarayonni takomillashtirish bo‘yicha guruh xatolaming ehtimolli manbalarini aniqlashi va shundan so‘ng operatsiyalar natijalarini o‘lchash nuqtalarini iloji boricha xatolarning manbalariga yaqinroq joylashtirishi kerak. So‘ng guruh teskari aloqaning zanjirini qurishi lozim, chunki bu zanjir ijrochilarga faoliyat sohasida yo‘l qo‘yilgan kamchiliklarni tuzatish imkonini beradi. Bunday tizim guruhni jihozlarni modernizatsiyalash, xodimlarni o‘qitish, xatolar takrorlanishining oldini olishga qaratilgan tartiblarni isloh qilish uchun mablag* kiritish haqida axborot bilan ta’minlaydi. Ushbu axborot rahbariyatning qaror qabul qilishiga asos bo'ladi. Kam sonli o ‘lchash nuqtalari mavjud bo'lgan noishlab chiqarish sohalarida teskari aloqa sezilarsiz yoki um um an bo‘lmaydi. Lekin samaraliroq ish yurituvchi tashkilotlarda bunday emas. Masalan, ko‘plab havo yo‘llarida telefonlarda aviabiletlarga buyurtma berishga sarflangan vaqt aniqlanadi, ish jadvali bo'yicha 5 daqiqalik to'xtab qolish bilan jo‘natilgan va 15 daqiqalik kechikish bilan kelgan reyslar soni qayd qilinadi. Avialiniyalaming xodimlari y o ‘lovchilarning talablarini qondirish bilan bog‘liq boshqa ko'plab muammolarni hal qilish bilan shug‘ullanadilar. • Yo‘l qo‘yilgan xatolar bilan bog‘liq o‘lchashlar bo‘lmaganda miqdoriy o'lchashlami iste’molchilarga taqdim etish lozim. • Bajarilayotgan ishdan yaqinroqqa o‘lchash nuqtasini joylashtirish muhim. Operatsiyaning qismi hisoblangan o‘lchash nuqtasi juda soz variant sifatida taqdim etiladi. Teskari aloqa vaqtining qisqarishi ikki xil samara beradi. Birinchidan, xodimlar xato qilishni to ‘xtatadilar, ikkinchidan, nuqsonli mahsulotlarning ishlab chiqarish bosqichlaridan o‘tishi tugaydi. • Mustaqil tekshirish tizimi istalgan o‘lchashlar tizimlari va teskari aloqaning muhim elementi hisoblanadi. U mavjud tartiblarga rioya qilinishini kafolatlaydi. Xodimlarning ko‘pchiligi ma’lumotlarni buzib ko‘rsatishni xohlamaydilar, lekin rahbariyatga faqat yaxshi xabarlami yetkazishga intilish kuchli. Jarayonni takomillashtirish bo'yicha guruh mahsulot yoki mehnatning boshqa natijasi uchun tegishii hujjatiarning mavjudligiga ishonch hosil qilishi va iste’molchi bilan teskari aloqaning samaradorligini aniqlashi kerak. Chunki teskari aloqa iste’molchining talablari va qoniqish darajasini bilishga imkon beradi. Statistik tartibga solish. • Ko‘rsatkichlarni aniqlash va o'lchash tizimi tuzilgach, jarayonni takomillashtirish bo‘yicha guruh statistik nazorat usullari yordamida butun jarayonni tahlil qilishi va tartibga solish mumkin bo‘lgan ko‘rsatkichlarni aniqlashi kerak. Jarayonning statistik nazorati ko'plab tashkilotlarda xodim larning fikrlashini tubdan o'zgartirishni talab qilishi mumkin. Statistik nazoratning texnik jihatlari yetarlicha yaxshi ishlab chiqilgan, matematik asoslanilgan va kompyuterlar uchun dasturlar bilan ta’minlangan. Jarayonning ko‘rsatkichlari va chiqish ma’lumotlarini o‘lchash uchun qo'llaniladigan asboblar tobora aniq va tejamkor bo‘lib bormoqda. Bu, o‘z navbatida, texnologik jarayonga kiritilgan o ‘lchashlar va ma’lumotlarni tahlil qilishning avtomatlashgan vositalarining keng tarqalishiga imkon berdi. Tartibga solish tizimining shakllanishi. • Faoliyatning dastlabki bosqichida jarayonni barqarorlashtirish, nazorat qilish, so‘ng uni takomillashtirish tadbirlarini o‘tkazish zarur. Bunday jarayon to‘rt bosqichda rivojlanadi: 1) jarayon nazorat qilinadigan holatda bo'Imaydi; 2) jarayon barqaror; 3) jarayonni bosqichm a- bosqich takom illashtirish; 4) jarayonni doim iy takomillashtirish. Birinchi bosqichda jarayonni takomillashtirish guruhining vazifasi o ‘rnatilgan chegaralar bo‘yicha jarayonning har bir ishdan chiqish holatining sababini aniqlash va nosozliklarni yuzaga keltiradigan elementlarni aniqlashdan iborat. Bu elementlarni bilgan va nazorat qilgan holda guruh jarayonni yo‘lga qo‘yishni boshlaydi. So‘ng jarayon barqarorlashadi va ikkinchi bosqichga o'tiladi. Ikkinchi bosqich uchun jarayonning statistik barqaror xususiyati xos, ammo u hali iste’m olchining talablarini qoniqtiradigan natijalami bermaydi. Uchinchi bosqichda jarayon takomilJashtiriladi. Jarayon nazorat qilish holatida bo‘lganda uni takomillashtirishning muhim yo'nalishlarini diqqat bilan tahlil qilish va aniqlash zarur. Bunday tahlilda taklif qilinyotgan tadbirlami tatbiq qilish imkoniyatlari va xarajatlari, kutilayotgan samara hisobga olinishi kerak. Shundan so‘ng jarayonni takomillashtirish va baholash takliflarini bosqichma-bosqich tatbiq qilish rejasi ishlab chiqiladi. • Har bir tadbirdan so‘ng jarayonni barqarorlashtirish uchun vaqt beriladi. Har bir tadbirning butun jarayonga ta’sirini baholash juda muhim. To‘rtinchi bosqich jarayonni doimiy takomillashtirishni o‘z ichiga oladi. Hatto jarayon natijasining iste’molchi talablariga javob berishini mavjud m a’lum otlar tasdiqlaganda ham iste’molchining talablari doimiy oshib borayotganini va shunga mos ravishda jarayonni doimiy takomillashtirish zarurligini unutmaslik lozim. Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2