- Алишер Навоийнинг иқтисодий масалаларга оид ғоялари «Вақфия» (1482) ва «Маҳбуб-ул-қулуб» (1500) асарларида баён этилган. У маҳсулотни уч қисмга бўлиб, биринчи қисмини кетган харажатга, иккинчи қисмини ўзининг ва оиласининг эҳтиёж ларига, учинчи қисмини эса аҳолининг ижтимоий қатламларини ўрганди.
- Маржинализм вакиллари (marginal-меъёрий, қўшилган) — товар нафлилиги, қўшилган меҳнат ёки ресурс унумдорлигининг пасайиб бориши назарияларини ишлаб чиққан. Ксйинги товар нафлилигининг камайиб бориш қонуни бу оқимнинг асосий принципи ҳисобланади. Шунга кўра, нарх харажатга боғлиқ бўлмай, ксйинги нафлилик асосида белгиланади. Маржинализм асосчилари Карл Менгср , Фридрих фон Визер, Эиген фон Бем-Баверк, Уильям Стэнли Жсвонс ҳисобланади.
- Неоклассик мактаб (асосчиси Альфред Маршалл)- бозор иқтисодиёти шароитида давлатнинг аралашувини чеклаш ғоясини илгари суради. Бозор механизминипг бузилиши монополиялар вужудга келганда ҳам юз беришини кўрсатади. Функционал боғланиш ғоясини асослайди, бозор баҳосини белгиловчи омиллар талаб ва таклифдан иборат деб ҳисоблайди. Бу мактаб вакилларидан Л Валрас умумий иқтисодий мувозанатлик моделини ишлаб чиқишга, И.Шумпеттер эса иқтисодий тизимлар ўзгаришнипг ички кучларини кўрсатиб беришга ҳаракат қилган ҳамда иқтисодиётни ҳаракатга келтирувчи асосий куч тадбиркорлик деган хулосага келган.
- Кейнсчилик — ривожланган бозор иқтисодиётини давлат томонидан тартибга солиб туриш зарурлигини асослашга қаратилади. Жон Мейнард Кейнс «Бандлик, фоиз ва пулнинг умумий назарияси» (1936 й.) номли китобида бундай тартибга солиш ялпи талабга ҳамда шу оркали инфляция ва бандликка таъсир кўрсатишини асослайди.
ХIХ асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб «маржинализм» деб аталган мактабининг намоёндалари
Karl Menger 1840 – 1921 Avstriya iqtisodchisi
Fridrix fon Vizer 1851 – 1926 Avstriya iqtisodchisi
Bem Bavrek 1851 – 1914 Avstriya iqtisodchisi
Do'stlaringiz bilan baham: |
