таъсир қилувчи омиллар:
- Ишлаб чиқаришнинг ривожланиш ҳолати - Иқтисодий фаолликнинг циклик рўй бериши. - Жамиятдаги мавжуд ҳукмрон муносабатлар - Фавқулодда ҳолатлар (урушлар, иқтисодий тизимлар алмашиши). - Табиий офатлар (зилзила, сув тошқини ва ҳ.к.)
Эҳтиёжларнинг турлари ва таркиби, уларнинг қондирилиш даражаси. Қондирилиш характери ва даражасига кўра: - Жамоа ёки гуруҳлар даражасида қондириладиган эҳтиёжлар.
- Якка ёки индивидуал тарзда қондириладиган эҳтиёжлар
- Умумжамият миқёсида қондириладиган эҳтиёжлар
Эҳтиёжлар бир қатор мезонлар бўйича туркумланиб таҳлил қилинади.
Эҳтиёжларни қондириш воситаларининг ашёвий-буюм шаклига кўра: - Моддий эҳтиёжлар — моддии куринишга эга булиб, кишиларнинг улар билан таъминланиши ҳаёт кечиришининг бирламчи шартидир. Булар ҳаётий зарур воситаларни (озиқ-овқат, турар-жой) ва зебу-зиинат буюмлари (мебель, автомобиль, холодильник, телевизор, дала ҳовли)ни ўз ичига олади
- Ижтимоий маънавий ва маданий-маиший эҳтиёжлар — асосан хизматлар шаклида қондирилиб, инсоннинг аҳлоқии, маънавий, маданий ва жисмоний камол топишига хизмат қилади. Меҳнат қилишга бўлган эҳтиёж ҳам ижтимоий эҳтиёжнинг таркибий қисмидир
Қондириш усулига қараб: ►Бевосита қондириладиган эҳтиёжлар — кишилар томонидан тўғридан-тўғри истеъмол қилинадиган товарлар ва хизматларга бўлган эҳтиёжлар. ►Билвосита қондириладиган эҳтиёжлар — бу ишлаб чиқариш мақсадлари учун иқтисодий ресурсларга бўлган эҳтиёжлар. Эҳтиёжларни қондирилиш даражаси (ЭҚД) ҳар бир даврда ҳақиқий истеъмол (ҲИ)ни эҳтиёжларнинг умумий даражаси (ЭУД)га таққослаш орқали аниқланади, яъни Эҳтиёжларни қондирилиш даражаси (ЭҚД) ҳар бир даврда ҳақиқий истеъмол (ҲИ)ни эҳтиёжларнинг умумий даражаси (ЭУД)га таққослаш орқали аниқланади, яъни EQD = HI / EUD x 100 ЭҚД товар (хизмат)ларнинг алоҳида турлари ва гуруҳлари бўйича аниқланади.
Иқтисодий адабиётларда мутлоқ ва нисбий, минимал ва максимал, қондирилиши муқаррар зарур бўлган ва кейинчалик қондирса бўладиган, жорий даврда ва истиқболда қондириладиган, бирламчи ва иккиламчи эҳтиёжлар ҳам ажратиб кўрсатилади.
ЭЪТИБОРЛАРИНГИЗ УЧУН РАҲMAT!
Do'stlaringiz bilan baham: |
