“Иқтисодий муносабатлар психологияси” мавзусидаги тақдимот

а) шахсни ташқи – жисмоний кўринишига (жинсига, ёшига, баланд пастлигига, озғин ёки семизлигига, юз рангига ва ҳоказо);

б) ифодали хулқ-атворига (юз мимикасига, қадам ташлашига, умумий туришига, овозига, нутқига ва хоказо);

в) ташқи кўриниш ва кийим - кечагига (соч турмагига, кийимининг тавсилотларига, пойабзали, қўлидаги предметларга, галстуги, ручкаси ва ҳоказо);

г) ундан келаётган ҳушбўй ҳидига.

Мазкур барча белгилар визуал, аудиал, тактил, ольфактор равишда қабул қилинади.

Охирги йилларда “профессионализм” тушунчаси тез-тез ишлатиладиган бўлиб қолди. Чунки жамиятда туб ислоҳотларни амалга ошириш, меҳнат унумдорлигини “инсон омили” ни такомиллаштириш ҳисобига ошириш давр талаби бўлиб қолди. Айниқса, одамларни бошқариш соҳасидаги профессионализмга катта эътибор қаратилмоқда. Жуда кўпчилик мутахассислар барча бажарадиган функциялари орасида одамлар билан тил топишиш, уларга таъсир кўрсатиш, улар фаолиятини тўғри ташкил қилиш ва бошқариш энг мураккабларидан эканлигини эътироф этмоқдалар. Одамлар билан нормал муносабатларни ўрната олмаслик, айниқса, бизнес соҳасида амалий шерикларнинг ҳолатлари, кутишларини аниқлай олмаслик, ўз нуқтаи назарига ўзгаларни профессионал тарзда кўндира олмаслик, «биров» ни, унинг ички кечинмалари ва ўзига бўлган муносабатини аниқ тасаввур қила олмаслик амалий психологияда коммуникатив уқувсизлик, ёки дискоммуникация ҳолатини келтириб чиқаради. Бунда одамлар оддий тил билан айтганда, бир - бирларини тушунолмай қоладилар, шунинг оқибатида пишиб турган лойиҳа ёки яхши режа амалга ошмаслиги, бир неча ойларга чўзилиб кетиши мумкин.

Охирги йилларда “профессионализм” тушунчаси тез-тез ишлатиладиган бўлиб қолди. Чунки жамиятда туб ислоҳотларни амалга ошириш, меҳнат унумдорлигини “инсон омили” ни такомиллаштириш ҳисобига ошириш давр талаби бўлиб қолди. Айниқса, одамларни бошқариш соҳасидаги профессионализмга катта эътибор қаратилмоқда. Жуда кўпчилик мутахассислар барча бажарадиган функциялари орасида одамлар билан тил топишиш, уларга таъсир кўрсатиш, улар фаолиятини тўғри ташкил қилиш ва бошқариш энг мураккабларидан эканлигини эътироф этмоқдалар. Одамлар билан нормал муносабатларни ўрната олмаслик, айниқса, бизнес соҳасида амалий шерикларнинг ҳолатлари, кутишларини аниқлай олмаслик, ўз нуқтаи назарига ўзгаларни профессионал тарзда кўндира олмаслик, «биров» ни, унинг ички кечинмалари ва ўзига бўлган муносабатини аниқ тасаввур қила олмаслик амалий психологияда коммуникатив уқувсизлик, ёки дискоммуникация ҳолатини келтириб чиқаради. Бунда одамлар оддий тил билан айтганда, бир - бирларини тушунолмай қоладилар, шунинг оқибатида пишиб турган лойиҳа ёки яхши режа амалга ошмаслиги, бир неча ойларга чўзилиб кетиши мумкин.

Лекин, шахс билан жамият ўртасидаги ўзаро алоқалар масаласи бирданига, бир хил ечимга келинмаган. Бу борада иқтисодий одам хулқини бошқариш механизмлари: ижтимоий нормалар, санкциялар, роллар катта роль ўйнайди.

• Zаmоnаviy iqtisоdiy psiхоlоgiyadа ikkitа yondаshuvni аlоhidа аjrаtib ko‘rsаtish mumkin. Ulаrdаn birinchisi, sеzilаrli dаrаjаdа istе’mоlning mаdаniy jihаtlаridаn uzоqlаshib, аsоsаn, iqtisоdiyot vа psiхоlоgiya o‘rtаsidаgi o‘zаrо munоsаbаtlаrni ko‘rib chiqаdi. Ikkinchi yondаshuv esа, mаdаniy yondаshuvlаr o‘rtаsidаgi аlоqаgа yo‘nаltirilib, оmmаviy istе’mоl ijtimоiy psiхоlоgiyasini nisbаtаn kеngrоq fаnlаrаrо sоhа dоirаsidа tаdqiq etаdi.