Iv-bap. Menedjment texnologiyasí
Download 400.02 Kb. Pdf ko'rish
|
4 tema
|
4.1.5. Qadaǵalaw
Basqarıw processiniń qadaǵalaw wazıypası qabıl etilgen qararlardıń basqarıw sistemasınıń haqıqıy jaǵdayı, haqıqıy erisilgen nátiyjeler hám jobalastırılǵan maqsetlerge sáykesliginiń dárejesin belgileydi, belgilengen maqsetten shetke shıǵıwlar hám olardıń sebeplerin anıqlaydı. Qaǵıyda boyınsha tek «muǵdarlıq» kórsetkishler qadaǵalanıp qoymastan «sapa» kórsetkishleride qadaǵalanadı. Qadaǵalawdıtómendegishe klassifikaciyalaw múmkin:
qadaǵalaw ob`ektleri boyınsha;
orınlawshılar boyınsha;
qabıl etilip atırǵan qarar boyınsha;
qadaǵalaw ob`ektinen bunnan keyin paydalanıw imkaniyatı boyınsha;
qatnasıqlardıń túri boyınsha;
ashıqlıq belgisi boyınsha;
kólemi boyınsha;
ótkiziw metodologiyası boyınsha;
informaciyanı alıw hám islep shıǵıw usılı boyınsha;
áhmiyetlilik dárejesi boyınsha;
orınlanatuǵın operaciyalardıń ob`ektleri boyınsha (bir wazıypalıq hám kóp wazıypalıq);
xarakteri boyınsha (úzliksiz hám dáwirli);
qadaǵalanıp atırǵan muǵdarlardıń sanı boyınsha (bir ólshemli yamasa kóp ólshemli);
qadaǵalawdıń tártibi boyınsha;
ob`ektlerdi qadaǵalawǵa qamırap alıw dárejesi boyınsha;
qadaǵalawdıń waqtı boyınsha;
qadaǵalawshı operaciyalardıń basqarılıwınıń dáwirliligi boyınsha;
mexanizaciyalasıw (avtomatlasıw) dárejesi boyınsha;
ob`ekttiń jasaw dáwiri basqıshları boyınsha. Qadaǵalaw jáne dáslepki, hárekettegi hám juwmaqlawshı túrlergede bólinedi. Dáslepki qadaǵalaw jumısları haqıqıy baslanıwına shekemgi waqıt aralıǵında ótkeriledi, onda standartlar ornatıladı, belgilengen maqsetten shetke shıǵıwlardıń kólemi belgilenedi hám t.b. Hárekettegi qadaǵalaw xojalıq processi basqıshında ámelge asırıladı. Onıń wazıypası xojalıq operaciyaları hám óndiris wazıypalarınıń orınlanıwındaǵı kemshiliklerdi operativ anıqlaw hám óz waqtında olardıń aldın alıw bolıp tabıladı. Juwmaqlawshı qadaǵalaw jumıs orınlanǵannan keyin ámelge asırıladı. Bunda alınǵan nátiyjeler kózde tutılǵan wazıypalar menen salıstırıladı. Qadaǵalawdı ámelge asırıwda ámel etiwi kerek bolǵan tiykarǵı principlerdi ajıratıw múmkin, bular:
qadaǵalawdıń strategiyalıq baǵdarlanǵanlıǵı;
qadaǵalawdıń nátiyjelerge baǵdarlanǵanlıǵı;
qadaǵalawdıń óz waqtındalıǵı;
qadaǵalawdıń iyiliwsheńligi;
qadaǵalawdıń ashıqlıǵı;
qadaǵalawdıń nátiyjeliligi. Qadaǵalaw wazıypasın orınlawshı tiykarǵı qurallar - baqlaw, iskerlikti hár tárepleme tekseriw, esapqa alıw hám analizlew esaplanadı. Basqarıwdıń ulıwmalıq processinde qadaǵalaw keri baylanıstıń elementi sıpatında boladı, sebebi onıń maǵlıwmatları boyınsha aldın qabıl etilgen qararlar, jobalar hám ólshemler, normativlerge dúzetiwler kiritiw ámelge asırıladı. Durıs qoyılǵan qadaǵalaw álbette strategiyalıq baǵdarǵa iye bolıwı, nátiyjelerdi kózde tutıwı hám jeterlishe ápiwayı bolıwı kerek. Qadaǵalawdı ámelge asırıw ushın barlıq jobalar, baǵdarlama hám wazıypalardıń orınlanıwın esapqa alıw talap etiledi. Bunda muǵdar, sapa, qárejetler, orınlawshılar hám múddetler qadaǵalawdıń parametrları bolıwı múmkin. Tovarlardıń barlıq túrleri ushın resurslardıń sarıplanıwın, jasaw dáwiriniń basqıshları hám bólimleri boyınsha esapqa alıw maqsetke muwapıq. Esapqa alıwǵa tómendegi talaplar qoyıladı:
elementleri boyınsha alıp barıw;
dinamikalıq, kórsetkishlerdi dinamikada sáwlelendiriw;
sistemalıq;
ápiwayılıq;
komp`yuter texnikası tiykarında avtomatlastırılǵanlıǵı;
únemlilik. Basqarıw sistemasınıń iskerlik júritiwiniń turaqlı hám sapalılıǵın esapqa alıw hám qadaǵalawdıń ámelge asırılıwı onıń jokarı nátiyjeliliginiń áhmiyetli shárti bolıp tabıladı. Sırtqı ortalıq penen quramalı óz ara qatnasıqlarǵa iye bolatuǵın zamanagóy shólkemler basqarıw processinde joqarıda kórip ótken ulıwmalıq wazıypalardan basqa bir qatar arnawlı wazıypalardı ámelge asıradı bular: marketing, óndiris, finans, qánigeler, innovaciyalar hám basqalardı basqarıw. Bul wazıypalardıń hár birin kárxananı basqarıw boyınsha jumıstıń belgili bir túri sıpatında kórip shıǵıw múmkin. Download 400.02 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|