IX. 2018. Tarix 1-dars

II.Yangi mavzu bayoni:

Qadimgi Yunoniston - Bolqon ya­rimoroli va O’rtayer dengizi orolla­ridagi qadimgi yunon davlatlarining umumiy nomi. Qadimgi yunonlar bu mamlakatni Ellada, o’zini ellinlar deb atagan. Hududi uncha katta bo’lmasa-da, Yunoniston jahon tarixida ulug’vor va betakror ahamiyatga ega. Shimol tarafidan tashqari Qadimgi Yunonistonni O’rtayer dengizi o’rab turadi. Bolqon yarimorolining sohilbo’yi chizig’i egri-bugri bo’lib, dengiz quruqlik ichkarisiga ancha joygacha kirib boradi. Yunoniston hududining uchdan bir qismini tog’lar egallagan. Yunonistonning eng baland tog’i Olimpdir. Bu tog’ mamlakat­ning shimoli sharqiy qismida joylashgan. Serunum dalalar faqat vodiylarda bo’lgan. O’rmonlar kam. Tog’lar o’t-o’lanlar va butasimonlar bilan qoplangan. Ninabarg­li o’rmonlar Yunonistonning shimolida va Peloponnesda o’sgan, yunonlar uchun nihoyatda qadrli bo’lgan. Butasimon daraxtlar­dan o’tin sifatida foydalanilgan, ularning po’stlog’i va barglari echkilar va qo’ylarga yemish o’rnida berilgan. Qadim zamonlarda Yunoniston tog’larida to’ng’iz, ayiq, bo’ri va hatto arslon yashar edi. Yunoniston tog’larida temir va mis rudasi, marmar hamda ku­lolchilik hunarmandchiligi uchun qulay sog’lom tuproq bo’lgan. Yunonlar qadim o’tgan zamonlarda dehqonchilik va chorvachilik bilan shug’ullanishgan. Dehqonchilik mehnat quroli esa omoch edi. Qo’y-echkilarni boqib ko’paytirishgan. O’q-yoydan qurol sifatida foydalanishgan. Miloddan avvalgi II mingyillikda ilk shahar-davlatlar vujudga kela boshladi, jumladan: Knoss, Mikena, Tirinf, Pilos. Мil. avv. II mingyillikda Krit orolida sivilizatsiya vujudga kela­di. Afsonaviy podsho Minos nomi bilan uni Minoy siviliza­tsiyasi deb atashgan. Krit orolidagi Minoy sivilizatsiyasi kuch­li zilzila va suv toshqiniga sabab bo’lgan vulqon otilishi oqibati­da vayron bo’ldi. Кo’p o’tmay qayta tiklangan. Mil. avv. 1450­ yillarda qit’adagi Yunoniston hududidan mikena qabilalari bostirib kiradi, uning muqim aholisini axeylar deyishgan. Aуnan axeylar Minoy sivilizatsiyasi barbod bo’lishini nihoyasi­ga yetkazdilar. Egey dengizidagi ko’p sonli katta­ kichik orollar; qulay gavanlar va buxtalar yunonlar orasida dengiz­chilik rivoj topishiga imkon yaratib berdi. Biroq yunonlarda katta kemalar bo’lmagan, kichkina eshkakli qayiqlarda esa sohildan yiroqqa suzib borish ancha xatarli edi. Bundan tashqari, yunonlarda hali kompas bo’lma­gan, adashib qolishdan xavfsirab, ular ko’z ilg’aydigan qisqa masofalarga - oroldan orolga yoki sohil yaqinida su­zishardi. Tajribali dengiz­chilar esa yelkanlardan foy­dalanib olis sayohatlarga Misrga hamda O’rtayer va Qora dengiz sohillaridagi shaharlarga suzib borishgan. Odamlar yashaydigan hududlarni yunonlar Oykumena deb atashgan.