Ix –mavzu. Korxona mahsulotlariga narxning shakllanishi

9.4. Narxni aniqlash usullari 
Baho belgilash bozordagi raqobatga bog‘liq. 
Raqobat bо‘yicha bozorning tо‘rt turi mavjud: 
A) erkin raqobat bozori; 
B) monopolistik raqobat bozori; 
V) oligopolistik raqobat bozori; 
G) sof monopoliya bozori. 
Erkin raqobat bozorining uch sharti bor: 
A) kо‘p korxonalar mavjud; 
B) tovar ham kо‘p; 
V) baholar erkin. 
Talab bilan taklif bahoga ta’sir etadi. 
Monopolistik raqobat bozori, kam sonli korxonalar. 
Monopolistik raqobatda baho siyosatining quyidagi turlari bor: 
A) geografik sharoitga qarab baho belgilanadi. Bunda quyidagicha baho 
belgilanadi: 
A) baho, franko; 
B) yagona bahoni qо‘llash; 
V) zonal baholar; 
G) о‘rinbosar tovarlar bahosi. 
Oligopolistik raqobat. Oz sonli, yirik korxonalar mavjud. Bir turli tovar yoki 
о‘rnini bosuvchi tovarlar. (masalan, pо‘lat, plastmassa, kiyim), turli tovarlar (elektr 
texnika, avtomobil). 
Tarmoqqa kirish juda qiyin, liderga qarab baho belgilanadi. Bir xil baholar 
(benzin), 03 farqli baholar. 
Sof monopolistik bozor. Faqat bitta sotuvchi. Minimal baho, maksimal baho. 
Aloqa vazirligi, elektr energetika vazirligi, baholarni tabaqalanish: arzon, 
qimmat: 

---

A) iste’molchilar bо‘yicha; 
B) tovar va xizmat turiga qarab; 
V) territoriyaga qarab; 
G) vaqtiga qarab. 
Bozor segmentlari bо‘yicha narxni tabaqalanishi: yuqori va past baholar.
Demping siyosati. Arzon tovarni keltirmaslik siyosati. 
Yuqori bahoni joriy qilish. 
Baho belgilash bosqichlari: 
A) baho belgilash bо‘yicha maksimalni aniqlash, tanlash; 
B) talabni aniqlash; 
V) xarajatlarni tahlil qilish; 
G) raqiblarning baholarini tahlil qilish; 
D) baho belgilash usulini tanlash; 
YE) oxirgi bahoni belgilash; 
Marketingni baho siyosatining maqsadining bosqichlari; 
A) tovarning hajmi, miqdori va bozor hissasini aniqlash; 
B) foydani maksimallashtirish; 
V) bozorda tabiiy muvozanatini ta’minlash. 
Sotishni ta’minlash. Maqsad nima? 
Firmaning bosh maqsadi tovarlarni sotish. Buning uchun firma quyidagilarni 
hisobga oladi: 
A) xaridorning talabini egiluvchanligi; 
B) sotish miqdorini kо‘paytirish uchun tovarning har bir birligidan olinadigan 
daromadni kamaytirish; 
V) sotish miqdorini kо‘paytirish yо‘li bilan tovarning bir birligiga tо‘g‘ri 
keladigan sotish xarajatlarini kamaytiradi; 
G) minimal baholarni qо‘llab raqiblarni qо‘rqitadi; 
D) iste’molning bozorini kengaytiradi. 
Ana shularni qо‘llab korxona bozorga kiradi va unga о‘z ulishini va sotish 
hajmini kuchaytiradi. 
Bozorda firmaning mavqini saqlab turadigan baholar. Buning uchun bozor 
sharoitida qarab birnecha turdagi baholar qо‘llaniladi. 
Talabni aniqlash va baho belgilash. Bunda talabga qarab baho ortib boradi. 
Masalan, tovar sifatini ortib borishi, modaga qarab tovar ishlab chiqarish 
inflyatsiyaga qarab tovar bahosi ortadi. 
Bozorda bitta sotuvchi bо‘lsa, narx uning о‘zi tomonidan belgilanadi. 
Bozorda bir necha sotuvchi bо‘lsa, u holda kelishiladi. 
Ishlab chiqarish xarajatlariga qarab baho belgilash. 
Р
V
C


Raqiblarning baholari asosida baho belgilash. 
Baho belgilashning usullari uch xil: 
A) minimal baho. 
V
C 
: bunda foyda olinmaydi; 
B) tovarlarni sotish mumkin bо‘lgan baho; 
V) eng yuqori baho. Talab va taklif. Baho. 
Oxirgi bahoni belgilash. 

---

A) baho darajasini belgilash; 
B) bazorni e’tiborga olish; 
V) xaridorning psixologiyasini bilish; 
G) narxni ortirib borish. 
Baho belgilash uchun zarur bо‘lgan axborotlar. Baholarni boshqarish. 
Quyidagi yо‘nalishda axborot tо‘planadi: 
A) tovar bozoridagi raqobat uchun; 
B) sanoat tarmog‘i; 
V) raqobatchi tarmoqlar; 
G) davlat siyosati haqida. 
Baho bо‘yicha axborot tо‘planganda quyidagilarga e’tibor beriladi: 
A) о‘z tovarini sotadigan bozor haqida; 
B) tovar ishlab chiqarishni imkoniyatlari haqida; 
V) raqiblar haqida. 
Baho belgilashda zarur bо‘lgan axborotlar: