Ixtisoslashtirilgan filiali

Kazusning muamoli nuqtalari: 
1. S.Xakimova turmush o‘rtog‘i (bundan buyon matinda Davogar Xotin deb 
yuritiladi) U.Xakimov (bundan buyon matnda Javobgar Er deb yuritiladi) 
bilan nikohdan ajratish to‘g‘risida va ularning umumiy birgalikdagi mol-
mulklarini bo‘lib berish haqida da’vo arizasi bilan sudga murojaati. 
2. Javobgar er da’vogar xotinga otani-onasi sovg‘a qilgan yumshoq mebellar 
to‘plami, maishiy texnika to‘plami, televizor, qimmat narxli pardalar va 
gilamlarining bo‘lish tartibi. 
3. Da’vogar xotining to‘y kuni ota-onasi tomonidan sovg‘a qilinggan javobgar 
erga tegishli tilla uzuk hamda qo‘l telefonining bo‘linishi. 
4. Rasmiylashtirmagan Hadiya shartnomasi orqali kelgan hadiyalar haqida. 
5. Javobgar erning to‘yga ketgan harajatlari hamda mahr sifatida berilgan 2000 
AQSh dollarini va qudalarga (bundan buyon matinda da’vogarning 
qarindoshlari deb yuritiladi) bergan sovg‘alarini qaytarilishi so‘rab qilgan 
da’vosi. 
Nazarimizda yuqorida sanab o‘tilgan eʼtiborli nuqtalarimizga bosqichma-bosqich 
quyidagi ketma-ketlikda asosli tahlil qilgan holda: 1) nazariy jihatdan; 2) huquqiy 
jihatdan; 3) amaliy jihatdan) yechim topish nisbatan ancha tushunarli va asosli 
bo‘ladi. 
Da’vogar xotin turmush o‘rtog‘i javobgar er bilan nikohdan ajratish 
to‘g‘risida va ularning umumiy birgalikdagi mol-mulklarini bo‘lib 
berish haqida da’vo arizasi bilan sudga murojaati. 
Biz bilamizki har bir shaxs o‘z haq huquqlarini buzilgan deb topgan taqdirda 
yoki muayyan bir nizoli vaziyatni hal etishga doir masalarni sud organlariga da’vo 
arizasi bilan kiritishi mumkin. Yuqoridagi muamoli vaziyatga aloqador da’vogar 
xotin ham turmush o‘rtog‘i javobgar er bilan nikohdan ajratish to‘g‘risida va 
ularning umumiy birgalikdagi mol-mulklarini bo‘lib berish haqida da’vo arizasi 

---

5 
bilan sudga murojaat qilgan. Bundan tashqari oila kodeksida ham shular keltirib 
o‘tilganki er va xotinning (ulardan birining) talabiga ko‘ra ularning birgalikdagi 
mulki bo‘lgan mol-mulkni bo‘lishi sud tartibida ko‘rib chiqiladi
1
. 
Fuqarolik Kodeksining 10-moddasida ko‘rsatilganidek, fuqarolik huquqlari 
prosessual qonunlar yoki shartnomada belgilab qo‘yilganidek, ishlar qaysi sudga 
taalluqli bo‘lishiga qarab, sud, iqtisodiy sud yoki hakamlik sudi tomonidan himoya 
qilinadi. Zero, huquqlari buzilgan shaxs fuqaro yoki tashkilotlar yuqorida 
ko‘rsatilgan sud, iqtisodiy sud yoki hakamlik sudiga da’vo arizasi berib, buzilgan 
huquqlarining himoya qilinishi to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishlari mumkin. Buzilgan 
huquqni himoya qilish talabi, da’vo muddatining o‘tganligidan qat’i nazar, sudda 
ko‘rib chiqish uchun qabul qilinadi 
2
.
Da’vogar xotining ham murijaatlari atroflicha o‘rganiladi.
Nizo tug‘ilgan 
hollarda er va xotinning umumiy mol-mulkini bo‘lish, shuningdek er va xotinning 
bu mol-mulkdagi ulushini aniqlash sud tartibida amalga oshiriladi
3
. Agar da’vo 
arizasi qonun bilan belgilangan muddat davomida berilgan bo‘lsa, sud tomonlarning 
da’vo ishini ko‘rib, ishning mazmuni bo‘yicha da’voni qondirish yoki qondirmaslik 
to‘g‘risida hal qiluv qarori chiqaradi. Agar da’vo arizasi qonun bilan belgilangan 
muddatdan o‘tkazib berilgan bo‘lsa, sud muddatning o‘tkazilishi sababini 
muhokama qiladi. Sud da’vogar xotin turmush o‘rtog‘i javobgar er bilan nikohdan 
ajratish to‘g‘risida va ularning umumiy birgalikdagi mol-mulklarini bo‘lib berish 
haqida da’vo arizasiga ko‘ra ishni er va xotinning mol-mulklarni xususiy hamda 
umumiy mulklarga ajratish orqli masalani ikki tomonlama uchun ham ijobiy hal 
qiladi.
.
1 O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2011-yil 20-iyuldagi 06-sonli “Sudlar 
tomonidan nikohdan ajratishga oid ishlar bo‘yicha qonunchilikni qo‘llash amaliyoti to‘g‘risida”gi 
qarorining 12, 19-bandi. 
2 O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi 153 – modda. 
3 O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksi 27- modda. 3 -qism.

---

6