Психологик текширувларнинг кенг кыламдаги иккинчи классификацияси – болгар психологи Г. Д. Пирьов тузган. У муста=ил методлар сифатида таклиф =илган кузатув, эксперимент, моделлаштириш, психологик характеристикани, ёрдамчи методлар махсус методик ёндошувларни таъкидлаб ытди. Шу методларнинг щар бири бир =анча турларгаларга былинади. Шундай =илиб, масалан, кузатиш (ало=адор) анкеталарга, сыровномаларга фаолият махсулларини ырганишга ва бош=аларга былинади. Б. Г. Ананьев Пирьов классификациясини тан=ид остига олиб, бош=асини таклиф этди. Щамма методларни у 1) ташкилий 2)эмпирик 3) маълумотларни =айта ишлаш усуллари ва 4) шарщлаш методларига былди. Ташкилий методларга Ананьев =иёсий, лонгитюд ва комплекс методларни киритди. Иккинчи гурущда обсервацион методлар, эксперимент психодиагностик метод, фаолият мащсуллари, моделлаштириш ва биографик методлар =олди. Учинчи гурущда маълумотларни математик-статистик анализ методи ва сифатли тавсифланиши киритилади. Нищоят, тыртинчи гурущни генетик ва структура методи ташкил =илди. Ананьев щар бир методни ани=ро= тасвирлаб берди. Лекин унинг чу=ур тащлил =илишига =арамай, кыпгина ечилмаган муаммолар =оляпти: Нимага моделлаштириш эмпирик метод былиб =олди? Нима учун =айта ишлаш методи ташкилийдан ажратилган? Генетик =айта ишлаш текширишни ташкил =илишнинг мущим усули деб тушунилмайдими? Шуни эслатиб ытиш ащамиятлики, бу ерда психологик текширишнинг назарий методлари кырсатилмаган, шу билан бирга методлар синфи ажратилган, ырни быйича «орали=» эмпирик ва назарий ыртасида, эмпирик кузатишлар маълумотлари интерпретацияси ва =айта ишлаш тафаккур =илиш методларидир. М.С. Роговин ва Т.Б. Запевскийларнинг фикрича, метод бу – идрок жараёнида объект ва субъект орасидаги баъзи бир нисбатларнинг ифодаланишидир. Улар асосий психологик методларнинг сонларини 6 тага бирлаштиришади. 1) герменевтик – фаннинг былинмаган щолатига тыгри келади. 2) биографик метод психика ты\рисидаги фаннинг якка объектив идрокини кырсатиш. 3) кузатиш – идрок объекти ва субъекти дифферециацияси. 4) ыз-ызини кузатиш-объектни олдинги дифференциация асосида объектга айланиши. 5) клиник-биринчи ыринга механизмнинг таш=и кузатувчидан ички кузатув механизмига ытиш вазифаси чи=ади. 6) эксперимент объект идрокининг субъектга актив =аришлиги сифатида, субъектнинг роли идрок жараёнида щисобга олинади.
Do'stlaringiz bilan baham: |